.png){kind=small}
SPIS TREŚCI
Mniszek lekarski – garść informacji
Co w mniszku lekarskim piszczy?
Mniszek lekarski na układ pokarmowy
Mniszek lekarski – walka z cukrzycą
Mniszek lekarski – wpływ na odporność organizmu
Właściwości przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne mniszka lekarskiego
Mniszek lekarski – przeciwwskazania do stosowania
Wiele roślin, szeroko określanych mianem chwastów – może nas pozytywnie zaskoczyć. Mniszek lekarski niewątpliwie świetnie wpasowuje się w to określenie. Mimo, że jest on bardzo mocno rozpowszechniony na ziemiach polskich i często przechodzimy obok niego obojętnie, to od wieków był wykorzystywany jako istotny składnik medycyny ludowej. Na pewno każdy z nas dmuchał kiedyś w popularne dmuchawce. Pojawia się pytanie, co oprócz tej miłej rozrywki może on nam zaoferować? Zapraszamy do lektury.
Mniszek lekarski – garść informacji
Mniszek lekarski bywa także określany mianem mniszka pospolitego, czy dmuchawca. Należy do rodziny astrowatych i jest jedną z najszerzej rozpowszechnionych roślin w Polsce. Występuje dziko niemal w całej Europie, ale także w obu Amerykach i Azji. Warto pamiętać, że mniszek lekarski to nie mlecz. Należy także zaznaczyć, że niektóre odmiany mleczu mogą być potencjalnie trujące. Dlatego należy zachować ostrożność. Najprościej odróżnić mlecz od mniszka po ilości łodyg, wychodzących z jednego pędu. Jeżeli z jednego miejsca wyrasta kilka łodyg, jest to mniszek. W przypadku pojedynczej łodygi, najpewniej mamy do czynienia z mleczem. Sam mniszek natomiast, najczęściej rośnie na wszelkiej maści łąkach, polach, nieużytkach, ale również w pobliżu dróg i w przydomowych ogródkach. W celach leczniczych najczęściej zbiera się korzenie mniszka. Najlepiej czynić to w okresie jesiennym. Następnie tak pozyskany surowiec – suszy się. Wczesną wiosną, można także pozyskiwać całą część nadziemną rośliny lub same kwiaty mniszka lekarskiego. W tym przypadku także poddaje się je suszeniu.
Co w mniszku lekarskim piszczy?
Mniszek lekarski, podobnie jak wszystkie rośliny – zawdzięcza swoje prozdrowotne właściwości zawartości różnych substancji aktywnych. Znajdziemy w nim rozmaite fenole, terpeny, białka, nienasycone kwasy tłuszczowe, ale także witaminy i minerały. Liście tej rośliny, są szczególnie bogate w polifenole, kumaryny seskwiterpenowe oraz flawonoidy. Warto zaznaczyć, że zawierają także dużo witaminy A. Jest to ilość większa od tej znajdującej się w korzeniu marchwi. W liściach mniszka znajdziemy także witaminy z grupy B (B1, B2, B6), ale również witaminę K oraz E. Warto odnotować także pokaźną ilość rozmaitych soli mineralnych. Wymienić można chociażby, sole wapnia, magnezu, manganu, krzemu i żelaza. Dodatkowo zawiera niewielkie ilości pektyn, żywic i śluzów. Szeroki skład związków chemicznych sprawia, że może on wykazywać kompleksowe działanie na cały organizm. Mimo, że nie jest to lek to ilość jego zastosowań jest do prawdy pokaźna.
Mniszek lekarski na układ pokarmowy
Mniszek lekarski świetnie nadaje się jako naturalne wsparcie dla naszego układu pokarmowego. Może on wspomagać czynności trawienne organizmu. To wszystko za sprawą pobudzania wytwarzania żółci przez wątrobę oraz ułatwienia jej przepływu przez drogi żółciowe, czym usprawnia dostanie się jej do dwunastnicy. Dzieje się tak za sprawą pobudzenia kurczliwości tych przewodów, przez co może również przeciwdziałać zastojowi żółci. Związki chemiczne zawarte w tej roślinie, mogą także wpływać na prace trzustki. Nie jest to szczególnie silne działanie, tym nie mniej pozytywnie wpływa na cały proces trawienia. Pobudza także wydzielanie soku żołądkowego. W medycynie naturalnej od dawna stosowano rozmaite przetwory z mniszka w rozmaitych schorzeniach wątroby, czy problemach związanych z wydzielaniem żółci. Warto także wspomnieć, że odwary z tej rośliny mogą być wsparciem w rekonwalescencji po rozmaitych zapaleniach wątroby. Będą także wspaniałym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego podczas zastoju żółci w kanalikach żółciowych, ale również kamicy pęcherzyka żółciowego, jak i wszelkich niedoborów w produkcji soku żołądkowego. Na wszelkie te schorzenia, najlepiej sprawdzą się preparaty wykorzystujące korzeń mniszka lekarskiego.
Mniszek lekarski – walka z cukrzycą
Mniszek lekarski nie jest cudownym lekiem na cukrzycę, ale jego stosowanie jest szczególnie zalecane we wczesnych stadiach tej choroby. To wszystko za sprawą zawartej w nim inuliny. Jest to polisacharyd rezerwowy, który wykazuje korzystny wpływ na regulację gospodarki węglowodanowej organizmu. Może ona spowalniać wchłanianie cukru z pożywienia do krwiobiegu, przez co obniża indeks glikemiczny spożywanego pokarmu. Substancja ta jest także często dodawana do żywności przeznaczonej dla diabetyków, z uwagi na zmniejszanie poziomu glukozy we krwi. Dzięki takiemu działaniu, roślina ta jest wykorzystywana wraz z innymi ziołami oraz dietą w prewencji cukrzycy, ale i w stanach przedcukrzycowych. Warto pamiętać, że w przypadku w pełni rozwiniętej tej choroby, mniszek ma niewielki wpływ na gospodarkę węglowodanową, jednak w początkowych stadiach sprawdzi się w tej roli doskonale.
Mniszek lekarski na nerki
Mniszek lekarski wykazuje także pozytywny wpływ na funkcjonowanie naszego układu moczowego. Może zwiększać przesączanie w kłębuszkach nerkowych, tym samym działając moczopędnie. Dodatkowo niektóre substancje, które zawiera mogą łączyć się ze szkodliwymi metabolitami przemiany materii, tym samym ułatwiając ich usuwanie z ustroju. Takie działanie określamy mianem oczyszczającego i odtruwającego. Warto także dodać, że może z powodzeniem być stosowany w rozmaitych schorzeniach nerek. Mowa o wszelkiej maści obrzękach, ale również ich niewydolności. Co prawda w tym przypadku, nie można traktować tej rośliny w kategoriach leku, lecz z pewnością będzie on dobrym uzupełnieniem terapii. Bywa stosowany także jako swoiste wspomaganie leczenia kamicy nerkowej oraz chorób pęcherza moczowego.
Mniszek lekarski – wpływ na odporność organizmu
Mniszek lekarski, może wspomagać naturalną odporność organizmu. Dzieje się tak za sprawą wpływu jaki wywiera, na czynność fagocytarną białych krwinek. Dodatkowo wykazano, że może pobudzać wydzielanie interferonu. Jest to substancja o silnych właściwościach przeciwwirusowych. Dzięki temu, może być stosowany z powodzeniem jako środek zapobiegawczy, chroniący nas przed rozmaitymi infekcjami. Co więcej, zawarte w nim substancje mogą także wspomagać zwalczanie różnych bakterii. Preparaty z mniszka lekarskiego wykazały pozytywny wpływ na zahamowanie wzrostu drobnoustrojów, takich jak: Salmonella typhi, Escherichia coli, Streptococcus aureus. Dzięki tej właściwości, z pewnością sprawdzi się jako dodatek do antybiotykoterapii.
Właściwości przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne mniszka lekarskiego
Dzięki wysokiej zawartości związków polifenolowych – mniszek lekarski, wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Tym samym, może hamować aktywność wolnych rodników, które z kolei odpowiadają za szereg niekorzystnych zmian w naszym organizmie. Dodatkowo, dzięki tej właściwości, może on być skuteczną barierą ochronną dla komórek wątroby, redukując tym samym zapadalność na schorzenia tegoż narządu. Dodatkowo naukowcy domniemają, jakoby miał on także działanie przeciwnowotworowe. Badania przeprowadzone w Kanadzie, sugerują jakoby stan chorych na nowotwory ulegał poprawie, po spożywaniu dużej ilości preparatów na bazie korzenia mniszka lekarskiego. W badaniu wykorzystano liofilizowany sproszkowany korzeń, którego działanie było od 6 do 10 razy silniejsze niż standardowe preparaty tego typu. Użyto 6000 dawek, podzielonych wśród 30 pacjentów cierpiących na nowotwory krwi. Mowa o białaczkach oraz chłoniakach, opornych na standardowe terapie. Co prawda poprawa stanu pacjentów po takich zabiegach terapeutycznych była krótkotrwała, lecz mimo wszystko stwarza to pole do dalszych badań nad zastosowaniem tej rośliny w onkologii.
Mniszek lekarski – przeciwwskazania do stosowania
Mniszek lekarski jest zielem dosyć bezpiecznym, jednak mimo wszystko znajdzie się kilka grup osób, które nie powinny go stosować lub ograniczyć jego ilość w diecie. Warto wiedzieć, że roślina ta może wywoływać reakcje alergiczne, tym samym jej stosowanie nie jest szczególnie zalecane alergikom. Nie oznacza to, że powinni go bezwzględnie ograniczyć, jednak w takim przypadku zalecamy konsultację z lekarzem. Do tej pory także nie ma badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania mniszka przez kobiety w ciąży, ale także jego wpływu na rozwój płodu. W związku z tym, kobiety te, ale również karmiące piersią powinny zrezygnować z jego stosowania. Konsultacji lekarskiej powinny zaczerpnąć także pacjenci stosujący leki na stałe, gdyż mniszek potencjalnie może wchodzić w interakcje z niektórymi z nich. Natomiast całkowicie jego stosowanie powinni wszyscy z chorobą wrzodową żołądka, dwunastnicy, ale także nadkwasotą.
Podsumowanie
Mniszek lekarski jest do prawdy rośliną wielozadaniową. Można rzec, że dla każdego coś miłego. Pamiętajmy mimo wszystko, że wszędzie tam, gdzie występują substancje aktywne, może potencjalnie dochodzić do niebezpiecznych interakcji. Dlatego zawsze w przypadku stosowania rozmaitych preparatów roślinnych, należy zachować ostrożność. Nie mnie jednak, na pewno znajdzie miejsce w niejednej domowej apteczce. Jego oczywistym atutem, jest w pełni naturalne pochodzenie, a przecież w czasach, gdzie powszechnie otacza nas “chemia” jest to niewątpliwą zaletą.
Bibliografia
- Dandelion root extract affects colorectal cancer proliferation and survival through the activation of multiple death signalling pathways, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5341965/
- Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987
- Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny : Mniszek. Mniszek lekarski. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 351. ISBN 83-214-1305-6
- Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
