.png){kind=small}
Burak czerwony, to warzywo o wysokiej zawartości rozmaitych prozdrowotnych substancji. Wśród nich z pewnością najdziemy wiele cennych witamin oraz minerałów. Nie powinien zatem dziwić fakt, iż sok z niego pozyskiwany, także może być dla nas niezwykle cenny. Co ciekawe, jego właściwości nie są wcale znane od bardzo dawna. Warto dodać, że znalazł szerokie zastosowanie w sporcie, ale nie tylko. Dodajmy, że został on zaklasyfikowany jako suplement diety z kategorii A. Oznacza to, iż ma pozytywny pływ na nasz organizm oraz jest bezpieczny w stosowaniu. Co jeszcze skrywa sok z buraka? Zapraszamy do lektury.
Krótka historia soku z buraka
Czerwone buraki zostały tak naprawdę dokładniej zbadane, dopiero w XIX wieku. To właśnie wtedy zaczęto doceniać ich walory smakowe, ale również prozdrowotne. Zaczęto więc przygotowywać z nich dania na szerszą skalę, jak i rozpoczęły się pierwsze próby pozyskania z nich soku. Pierwotnie stosowano go jedynie w celu nadania winu, odpowiedniej i bardziej wyrazistej barwy. Natomiast do dnia dzisiejszego, pozyskuje się go po prostu poprzez wyciskanie z surowych, ale również kiszonych buraków. Obecnie bardzo często, zwłaszcza w produkcji przemysłowej, wykorzystywany jest zagęszczony sok z buraka lub rozmaite przeciery na jego bazie. Dodajmy, że sam sok jest w smaku nieco ziemisty. Dlatego dodaje się do niego między innymi soki z jabłek, marchewki, selera naciowego, a nawet pomarańczy. W celu podkreślenia jego smaku, zaleca się także stosowanie soli, pieprzu bądź natki pietruszki. Sprawi to nie tylko, że będzie bardziej pijalny, lecz wniesie również dodatkową wartość odżywczą.
Wartość odżywcza soku z buraków oraz jakie substancje możemy w nim znaleźć
Sok z buraka jest niskokaloryczny, bowiem w 100 gramach zawiera około 34 kcal. W takiej samej gramaturze, znajdziemy ponadto 0,8 gram białka, 0,2 grama tłuszczów, 7,6 grama węglowodanów oraz 0,5 grama błonnika. Jeżeli zaś chodzi o mikroelementy, to sok z czerwonego buraka jest bogaty w witaminy z grupy B, w tym niezwykle cenny dla rozwoju płodu kwas foliowy (witamina B9). Jednak to nie koniec dobrych nowin. Dodatkowo znajdziemy w nim witaminę A, C, K oraz E. Jego mocną stroną, jest również wysoka zawartość związków mineralnych, między innymi: żelaza, magnezu, potasu, wapnia, fosforu, cynku, miedzi, fluoru, jak i litu. Pamiętajmy jednak, że zawarte w nim żelazo jest niehemowe. Oznacza to, iż jego przyswajalność jest o wiele niższa niż tego hemowego – znajdującego się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Nie możemy zapomnieć także o rozmaitych kwasach organicznych, wśród których prym wiedzie kwas jabłkowy, kwas cytrynowy i kwas szczawianowy. Sok z buraka to także różnorakie polifenole, glikozydy czy karotenoidy. Na szczególną uwagę zasługuje betanina, czyli czerwień buraczana, która ma także silne właściwości przeciwutleniające. To właśnie ona nadaje burakom ich piękny kolor, jak i warunkuje działanie prozdrowotne.
Sok z buraka i tlenek azotu – co mają wspólnego?
Na wstępie wspomnieliśmy, iż sok z buraka znalazł zastosowanie w sporcie. Nie stało się tak bez konkretnej przyczyny, bowiem jest on prekursorem tlenku azotu (NO). Uściślając, w jego skład wchodzi nieorganiczny azotan, szerzej znany jako NO3-. Jest to bardzo istotne, bowiem około 25 % tegoż związku chemicznego, jest rozkładane już w naszej jamie ustnej. Odpowiada za to reduktaza NO3-, czego efektem jest powstanie kolejnego związku – mianowicie dwutlenku azotu (NO2). Następnie jest on redukowany w żołądku do tlenku azotu, czyli NO. Do najważniejszej właściwości tego tlenku, zaliczamy działanie polegające na rozszerzaniu naczyń krwionośnych. Dzięki temu, do mięśni zostaje dostarczone o wiele więcej krwi, w efekcie czego zwiększa się ich wydolność. Jest to szczególnie ważne podczas długotrwałego wysiłku fizycznego. Dodatkowo polepszeniu ulega wymiana gazowa, co również ma wpływ na wydolność całego ustroju. Dlatego też sok z buraka jest polecany dla sportowców, ale również osób aktywnych fizycznie. Liczne badania udowodniły, że największy wpływ ma on na włókna mięśniowe typu II, czyli szybkokurczliwe. Oznacza to, że największe efekty jego stosowania z pewnością zauważymy podczas krótkotrwałego, lecz intensywnego wysiłku fizycznego. Nie oznacza to jednak, że nie zwiększy on naszej wydolności podczas umiarkowanego, aczkolwiek długiego wysiłku.
Właściwości soku z buraka
Sok z buraka, z uwagi na szeroką gamę składników odżywczych – może działać na nasz organizm w sposób kompleksowy. Do głównych jego właściwości zaliczamy:
- Obniżanie ciśnienia krwi – dzięki zawartości azotanów, które następnie są redukowane do tlenku azotu, może wpływać zarówno na ciśnienie skurczowe, jak i rozkurczowe.
- Wpływ na zapobieganie lub znaczne opóźnianie wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych – ta właściwość soku z buraków, jest również ściśle powiązana z zawartymi w nim azotanami. Wynika to najprawdopodobniej z ułatwienia przepływu krwi przez płat czołowy mózgu. Dzięki czemu tamtejsze komórki nerwowe, są o wiele lepiej zaopatrzone w tlen, co z kolei zwiększa wydajność ich pracy.
- Obniżanie poziomu cholesterolu LDL we krwi – dzięki zmniejszeniu ilości złego cholesterolu, może mieć znaczny wpływ na zapobieganie powstawania blaszek miażdżycowych, tym samym zmniejszając ryzyko zachorowania na miażdżycę oraz innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego i serca.
- Przyśpiesza gojenie się ran – dzięki wysokiej zawartości witaminy C, może wpływać na szybkość gojenia się ran, jak i bierze udział w tworzeniu się kolagenu. Tym samym, pozytywnie wpływa na stan naszej skóry, nadając jej jędrność.
- Może wspomagać proces utraty nadmiernej masy ciała – dzięki sporej ilości składników odżywczych, może nieznacznie przyśpieszyć nasz metabolizm. Dodatkowo jest niskokaloryczny, co z pewnością docenią osoby odchudzające się.
- Działanie przeciwutleniające – w soku z buraka występują przeciwutleniacze w tym betanina. Dzięki temu, jego regularne zażywanie, może przyczynić się do ograniczenia aktywności wolnych rodników tlenowych. Odpowiedzialne, są one za wiele chorób w tym także, te nowotworowe.
- Działanie przeciwzapalne
- Działanie ochronne – sok z buraka, może ochronić wątrobę przed nadmiernym działaniem toksyn
- Działanie polegające na zmniejszeniu ryzyka wystąpienia niedokrwistości – mimo tego, iż w soku z buraków znajdziemy żelazo niehemowe, czyli to o niskiej przyswajalności – może on zapobiegać wystąpieniu niedokrwistości, wynikającej z niedoboru żelaza w krwi.
Jak przygotować domowy sok z buraka?
Sok z buraka przygotowany w domu, może być nie raz o wiele lepszej jakości niż ten dostępny w rozmaitych sklepach. Aby cieszyć się takowym, należy wykorzystać sokowirówkę bądź wyciskarkę wysokoobrotową. Następnie umyjmy surowe czerwone buraki i pokrójmy w sporej wielkości kostkę, by później wycisnąć z nich sok. Jeżeli jednak nie posiadamy takowych urządzeń – nic straconego. Wystarczy bowiem postąpić z burakami podobnie i posypać je cukrem. Po upływie około 24 godzin, same puszczą sok, który możemy przecedzić przez sito. Istnieje jeszcze możliwość przygotowania nieco gęstszej wersji w blenderze. Po prostu zmiksujmy je z niewielkim dodatkiem wody, aby powstały roztwór nie był zbyt gęsty. Smak czystego soku, może nie być dla wielu satysfakcjonujący, więc nic nie stoi na przeszkodzie, aby go dowolnie doprawić. Sól, pieprz, imbir, pietruszka, jabłko czy marchewka to tylko niektóre propozycje. Wykorzystajcie swoje ulubione dodatki i eksperymentujcie do woli.
Czy sok z buraka może być szkodliwy?
Sok z buraka jest niezwykle zdrowy, ale i bezpieczny. Nie oznacza to jednak, że może być stosowany przez każdego. Zawiera bowiem sporo szczawianów, które to zwłaszcza w nadmiarze, mogą być szkodliwe dla nerek. Dlatego też powinny ich unikać osoby borykające się z kamicą nerkową, dną moczanową, ale również wszyscy Ci, ze skłonnością do wytrącania się kamieni nerkowych. Z uwagi na właściwości soku z buraków, polegającej na obniżaniu ciśnienia krwi, nie jest on polecany także pacjentom z naturalnie niskim ciśnieniem krwi. Może to bowiem prowadzić do niebezpiecznych spadków ciśnienia. Natomiast co ciekawe – nadmierne spożycie owego soku, może manifestować się w postaci burakuri. Jest to nic innego, jak zabarwienie moczu na kolor czerwony. Co prawda efekt ten nie jest trwały i niegroźny dla zdrowia. Powinien naturalnie ustąpić, po zaprzestaniu spożywania soku.
Podsumowanie
Sok z buraka, jest stosunkowo niedawno zbadanym produktem. Tym nie mniej, szturmem podbija serca wielu konsumentów i zwolenników zdrowego, naturalnego stylu życia. Trudno się temu dziwić, bowiem wykazuje niezwykle pozytywny wpływ na nasz organizm. Wysoka zawartość witamin i minerałów, jak i innych prozdrowotnych substancji to tylko niektóre z jego zalet. Poza tym jest po prostu bardzo smaczny, zwłaszcza gdy dodamy do niego nasze ulubione przyprawy czy owoce. Nie traktujmy, go jednak jako lekarstwa na wszelkie dolegliwości. Owszem, może mocno wspomagać pracę naszego organizmu, tym nie mniej – w przypadku wystąpienia rozmaitych chorób, lepiej udać się po prostu do lekarza.
Bibliografia
- Raúl Domínguez, José Luis Maté-Muñoz, Eduardo Cuenca, Pablo García-Fernández, Fernando Mata-Ordoñez, María Carmen Lozano-Estevan, Pablo Veiga-Herreros, Sandro Fernandes da Silva, and Manuel Vicente Garnacho-Castaño; Effects of beetroot juice supplementation on intermittent high-intensity exercise efforts; 2018
- Jean Nyakayiru, Kristin L. Jonvik, Jorn Trommelen, Philippe J. M. Pinckaers, Joan M. Senden, Luc J. C. van Loon, and Lex B. Verdijk; Beetroot Juice Supplementation Improves High-Intensity Intermittent Type Exercise Performance in Trained Soccer Players; 2017
- Przemysław Wojtaszek, Adam Woźny, Lech Ratajczak: Biologia komórki roślinnej. Tom 1. Struktura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 298. ISBN 978-83-01-14838-6.
- Sok z buraka legalny doping dla sportowców, „Sklep Sporty Max” [online], https://sklep.sport-max.pl/SOK-Z-BURAKA-LEGALNY-DOPING-DLA-SPORTOWCOW-blog-pol-1577100758.html, [dostęp:] 9.06.2021 r.
- Tam M. L. i in., Beetroot as a Potential Functional Food for Cancer Chemoprevention, a Narrative Review, „European Journal of Cancer Prevention”, 26 (1) 2021.
