.png){kind=small}
Chcąc dbać o środowisko, szukamy naturalnych i prostych sposobów na rozwiązania codziennych sytuacji. Zakłócające wieczorny odpoczynek komary, to jedna z tych chwil, podczas których chcemy znaleźć na nie szybkie rozwiązanie, ale również nie wykorzystywać inwazyjnych środków chemicznych. W tym oto artykule przedstawię kilka roślin oraz otrzymywanych z nich olejków, które mogą pomóc poradzić sobie z tymi uporczywymi istotami.
Zacznijmy od wyjaśnienia jednego z najważniejszych pojęć odnośnie do omawianego tematu:
Repelenty
To środki które, w sposób fizyczny lub chemiczny odstraszającą szkodniki. W sprzedaży dostępne są gotowe środki w postaci: sprejów, pianek, w sztyfcie, plastrów lub urządzeń: elektrofumigatory – podłączane bezpośrednio do kontaktu i lampy owadobójcze. Znane są także sposoby ochrony przed komarami w postaci moskitiery lub folii aluminiowych. Za repelent uznaje się środek który, chociaż w 50% odstrasza badaną grupę szkodników, w naszym przypadku komarów. Na skuteczność tych stosowanych bezpośrednio na skórę może wpływać wiele czynników m.in. budowa chemiczna stosowanej substancji, formulacja (forma użytkowa), właściwości fizyczne, czyli temperatura, wilgotność powierzchni oraz kondycja skóry, liczba gruczołów potowych i intensywność pocenia się.
W syntetycznych repelentach najczęściej stosowaną jest zwany DEET-N,N-dietylo-3-metylobenzamid. Według norm Europejskich kobiety w ciąży i dzieci poniżej 2 roku życia nie powinny stosować środków z DEET, w ograniczonych ilościach stosować je muszą także dzieci między 2 a 12 rokiem życia. W związku z powyższym można unikać środków zawierających tę substancję i inne potencjalnie szkodliwe lub pomyśleć o naturalnych sposobach zwalczania komarów.
Rośliny i ich olejki skuteczne w walce z komarami:
Komarzyca (potocznie zwana plektrantusa, łac. Plectranthus coleoides)
Najczęściej spotykane odmiany tej rośliny mają pojedyncze szerokojajowate jasnozielone liście z białym zakończeniem, jednak istnieją odmiany o ciemnozielonych liściach z fioletowo-czarnym spodem. Wydzielany przez nie zapach jest nieprzyjemny dla komarów. Wystarczy zasadzić kilka sadzonek wokół tarasu, by komary omijały to miejsce szerokim łukiem.
Lawenda (łac. Lavandula officinalis)
O właściwościach tej rośliny jako repelentu na komary, a jednocześnie przepięknej roślinie ozdobnej, rozpisują się wszystkie gazety i serwisy internetowe. Ta niewysoka roślina o srebrzystych drobnych liściach i fioletowych drobnych kwiatach odstrasza nie tylko komary. Jej właściwości odstraszające zaobserwowano również wobec ciem oraz molów. Zarówno roślina posadzona w okolicy miejsca odpoczynku, jak i jej olejek rozpylony w tym miejscu działają skutecznie wobec tych szkodników, choć jej właściwości repelencyjne są niewielkie – jedynie ok. 30 minut. W okresie zimowym można stosować suszona wersje lawendy, w formie małych bukiecików, układanych w garderobach lub szafkach kuchennych.
Wskazówka: Olejki eteryczne można stosować pojedynczo lub w postaci mieszanek, których olejem bazowym może być olej słonecznikowy, jojoba lub ze słodkich migdałów. Tak przygotowana miksturę należy rozpylać co ok. 30 minut w pomieszczeniu narażonym na atak komarów. Dla bardziej leniwych proponuję natomiast kominki na olejki.
Pelargonium graveolens – pelargonia pachnąca i otrzymywany z niej olejek geraniowy
Roślina ta wykazuje szereg właściwości. Działa przeciwbólowo, uspokajająco, przeciwzapalnie, żółciopędnie, wykrztuśnie, moczopędnie, stymulująco na układ imunologiczny, endokrynny, reguluje ciśnienie krwi, łagodzi zaburzenia związane z cukrzycą i menopauzą. Jednak to, co nas dziś interesuje to działanie przeciw insektom. Z badań wynika, że odstrasza on nawet komary przenoszące zarodźca malarii. Właściwości te zawdzięcza głównie dzięki dwóm substancjom: cytronelolowi i geraniolowi. Geraniol zawiera również olejek różany, imbirowy, pomarańczowy oraz cytrynowy, chociaż w mniejszych ilościach. Zapach tej substancji opisywany jest jako słodki, kwiatowy, podobny do róży, z nutą owoców cytrusowych. Właśnie dlatego powszechnie olejki te wykorzystywane są w przemyśle perfumeryjnym. Substancja ta odstrasza komary, muchy domowe oraz kleszcze. Ponadto zapach ten stanowi drogowskaz do ula lub kwiatu, dla pszczoły miodnej. Jednocześnie jest nietoksyczny i bezpieczny dla ssaków.
Wskazówka: Komary rozmnażają się w miejscach z dostępem do wody- komarzyce składają jaja w wodzie. Dlatego, by uniknąć ukąszeń, należy pozbyć się miejsc z wodą wolno stojącą- oczka wodne niezasiedlona przez ryby, nieodpowiednio odwodnione grządki, zatkane rury itp. w najbliższej okolicy miejsc odpoczynku.
Cynamonowiec
Olejek otrzymywany z kory cynamonowca odstrasza komary oraz zapobiega ukłuciu kleszczy. Wykazuje również silne działanie przeciwdrobnoustrojowe.
Wskazówka: Olejki eteryczne można stosować bezpośrednio na skórę samodzielnie lub w połączeniu z ulubionym kremem. Warto jednak sprawdzić wcześniej na niewielkiej powierzchni skóry czy dany olejek nie wywołuje u nas reakcji alergicznej.
Goździki i olejek goździkowy
Zapach goździków to przede wszystkim zapach świąt, jednak nie tylko w tym okresie warto pamiętać o tej roślinie. Działa ona odstraszająco wobec różnych insektów, w tym komarów, moskitów i wszy. Zawdzięcza to zawartości eugenolu, który wykazuje szereg korzystnych właściwości: antyseptyczne, znieczulające, naturalnego konserwantu, przeciwdrobnoustrojowe – to tylko kilka z nich. Tak jak w święta, w okresie letnim warto ukroić plasterek pomarańczy i nakłuć go goździkami, a następnie pozostawić taką ozdobę, na spodku w miejscu odpoczynku.
Eukaliptus i olejek eukaliptusowy
Najsilniej działającą insektobójczo substancja znajdującą się w eukaliptusie jest citriodiol. Między innymi dzięki niej olejek eukaliptusowy odstrasza komary (również azjatyckie komary tygrysie), kleszcze i meszki. Citriodiol uważany jest za najsilniej działający naturalny repelent. Wykazuje niezwykle długie działanie repelencyjne dochodzące do 6-7 godzin. Nie wykazuje właściwości alergicznych i jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci. Substancję tę, choć w mniejszych ilościach znajdziemy również w olejku z trawy cytrynowej.
Wskazówka: Terpentyna to substancja, która przyciąga komary, znajdująca się m.in. w rozpuszczalnikach, lakierach (także w niektórych lakierach do włosów). Dlatego można ją wykorzystać jako wabik, stawiając spodek z terpentyną daleko od miejsca, w którym chcemy odpoczywać.
Kocimiętka
Nasi futrzarscy pupile uwielbiają ją i my też powinniśmy, gdyż wykazuje ona właściwości odstraszające owady. Ponadto, olejek z niej uzyskany można stosować jako środek łagodzący podrażnienia skóry, w tym ugryzienia owadów. Substancjami aktywnymi biologicznie występującymi w tej roślinie są nerol, geraniol i cytronelal.
Wskazówka: Z olejków roślin odstraszających można utworzyć mieszaninę zapachową, która podgrzana w kominku z podgrzewaczem stworzy swoistą ochronę przeciw owadom.
Zioła
Do stosowania ziół w kuchani zachęcają zarówno kucharze, jak i dietetycy. Jednak oprócz urozmaicenia smaku dań zioła sprawdzą się również w innych sytuacjach. Jak wynika z badań, odstraszają one owady, a ponadto działają przeciwbakteryjnie i grzybobójczo. Najsilniejsze właściwości repelencyjne wykazuje bazylia oraz mięta pieprzowa (właściwości repelencyjne dochodzące do 1,5 h, działanie to jest silniejsze w porównaniu do olejku geraniowego).
Wskazówka: Pająki są naturalnymi wrogiem komarów. Ich sieci łapią komary, muchy i inne owady, które następnie stają się pożywieniem dla pająków. Zostawmy w spokoju pająki, które zrobią robotę za nas. Większość z nich jest nieszkodliwa dla ludzi, a w tej kwestii mogą nam pomóc.
Wskazówka: Innym wrogiem owadów są jeżyki – małe, szaro ubarwione ptaki z małym dziobem. Nie przeszkadzajmy im i zadbajmy, by miały gdzie mieszkać, tworząc im karmniki.
PODSUMOWANIE
Naturalnymi sposobami na komary jest zasadzenie roślin wymienionych w artykule lub rozpylanie ich olejków w pomieszczeniach. Związki w nich zawarte mogą stanowić naturalną alternatywę dla związków syntetycznych. Działają one w sposób odstraszający na komary, nie wpływają negatywnie na środowisko, a mogą dostarczyć nam przyjemnych zapachów i działania aromaterapeutycznego.
BIBLIOGRAFIA:
- Godek Magdalena: Olejki eteryczne jako potencjalne repelenty przeciwko owadom.; praca magisterska – promotor Potaczek Joanna; Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego 2013
- Przygodzka M., Mikulak E., Chmielewski T., Gliniewicz A.: Repelenty jako kluczowy element profilaktyki w kontekście zapobiegania chorobom odkleszczowym; Przegląd Epidemiologi 2019;73(2): 269-280
- Kociołek-Balawejder E., Złocińska A.: Środki odstraszające owady (insect repellents) w ochronie ludzi; Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki Inżynierskie i Technologie 2009; 1(57): 230-251
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Plektrantus_koleusowaty 31.07.2021
- Arct J i wsp. Waciwoci nawilżające wybranych repelentów kontaktowych zawierających naturalne substancje czynne; Pol J Cosmetol 2017, 20(3): 255-25
- Rogut M.: Ocena właściwości repelencyjnych olejków eterycznych z mięty pieprzowej, lawendy wąskolistnej oraz pelargonii pachnącej względem samic komara brzęczącego; Wszechświat 2015; 116(10-12): 315-319
- Kędzia Anna: Przeciwgrzybicze działanie olejku geraniowego ( Oleum Geranii); Postępy Fitoterapii 2009, 4: 217-221
- Mączka W., Wińska K., Grabarczyk M., Anioł M.: Właściwości biologiczne geraniolu; Post Fitoter 2016; 17(1): 39-43
- Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M. , Kusiak A. i inni: Działanie in vitro olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) na grzyby drożdżopodobne; Postępy Fitoterapii 2015; (16)1: 16-20
- Kędzia A: Aktywność olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) wobec bakterii beztlenowych; Postępy Fitoterapii 2011, 1: 3-8
- Kędzia A., Kusiak A., Kochańska B. i inni: Wrażliwość bakterii tlenowych na olejek goździkowy (Oleum Caryophylli); postępy Fitoterapii 2011, 3: 164-168
- Nowak K., Ogonowski J., Janowska M., Grzesik K.: Olejek goździkowy – właściwości i zastosowanie; CHEMIK 2012, 66, 2, 145-152
- Arct J i wsp. Waciwoci nawilżające wybranych repelentów kontaktowych zawierających naturalne substancje czynne; Pol J Cosmetol 2017, 20(3): 255-25
- Zuh J. J., Zeng X. P., Berkebile D., Du H. J., Tong Y.: Efficacy and safety of catnip (Nepeta cataria) as a novel filth fly repellent; Medical and Veterinary Entomology 2009; 23(3): 209-216
- Magdalena Rogut: Ocena właściwości repelencyjnych olejków eterycznych z mięty pieprzowej, lawendy wąskolistnej oraz peralgonii pachnącej względem samic komara brzęczącego; Prace uczestników olimpiad biologicznych, Wszechświat 2015, 116(10-12): 315-319
