.png){kind=small}
SPIS TREŚCI
- Jakie są obowiązki, zadania, rola dietetyka?
- Co często wymieniane jest jako jedno z zadań dietetyka, a tak naprawdę nim nie jest?
- Jakie są specjalności w zakresie dietetyki?
- Dietetyk kliniczny
- Dietetyk sportowy
- Psychodietetyk
- Dietetyk zdrowia publicznego lub też edukator żywieniowy
- Kto może określać się dietetykiem?
- Czy dietetyk jest lekarzem?
- Czy dietetyk i doradca żywieniowy, konsultant żywieniowy, specjalista w zakresie żywienia itp. To to samo?
- Czy dobrze wykształcony dietetyk zagwarantuje osiągnięcie celu?
Wzrasta zainteresowanie zdrowym odżywianiem i jego wpływem na organizm; niebezpodstawnie, albowiem już w starożytności zauważono, że żywienie ma ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Samo natomiast określenie „dietetyk” jako zawód zostało wpisane do International Standard Classification of Occupations (ISCO) w 1967 roku. Coraz więcej osób korzysta z usług dietetyka, wręcz można powiedzieć, że stało się to modą. Jednak, czy zastanawialiście się kiedyś, co kryje się pod określeniem dietetyk, jaka jest jego rola i zadania? Na te i inne najczęściej zadawane pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Jakie są obowiązki, zadania, rola dietetyka?
Obowiązki dietetyka są dość płynne i obejmują szeroki zakres. Wśród najważniejszych wymienić można:
-ustalanie planów żywieniowych dla osób indywidualnych i całych grup ludności opierając się na podstawach naukowych z zakresu żywienia. Rozumianych m.in. poprzez dopasowywanie żywienia w zależności od wieku, płci, wzrostu, wagi, chorób współistniejących czy też indywidualnych uwarunkowań. Jako plan żywieniowy rozumie się określenie konkretnych wytycznych działań żywieniowych lub też jadłospisu/diety oraz zakresu edukacji żywieniowej,
-opracowywanie planów profilaktyki zdrowotnej indywidualnej i grupowej, prowadzenie edukacji żywieniowej,
-planowanie i nadzorowanie procesu sporządzania diet leczniczych dla pacjentów indywidualnych i grup ludności,
-stosowanie żywienia klinicznego z zastosowaniem produktów naturalnych oraz specjalnego przeznaczenia żywieniowego np. nutridrinków,
-opracowywanie jadłospisów wchodzących w skład różnych diet,
-nadzór jakości surowców i produktów żywnościowych oraz warunków, w których są one przechowywane- choć do tych zadań w dużych jednostkach żywienia zbiorowego wyznaczona jest osobna osoba tzw. magazynier,
-pobieranie próbek kontrolnych produkowanych posiłków- nie jest to czynność prawnie obowiązkowa, ale często wykonywana “na wszelki wypadek”,
-wykonywanie pomiarów antropometrycznych (masa ciała, wzrost, obwód ramienia itp.),
-wykonywanie analizy składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej (zawartość tkanki tłuszczowej, masa kości, tkanka wisceralna, wiek metaboliczny itp.), o ile dany dietetyk ma dostęp do takiego urządzenia,
-pomoc w dopasowaniu odpowiedniej suplementacji,
-monitorowanie efektów wprowadzonej diety lub/i zaleceń dietetycznych.
Co często wymieniane jest jako jedno z zadań dietetyka, a tak naprawdę nim nie jest?
W Internecie krąży wiele przekonań na temat obowiązków dietetyka. Błędne przekonania wynikają prawdopodobnie z braku konkretnych uregulowań prawnych tego zawodu. Pomimo że obowiązki dietetyka są dość płynne, to jest kilka, do których dietetyk nie ma wystarczającej wiedzy i wykształcenia. Wśród wymienić można:
-określanie wpływu składników pokarmowych na działanie organizmu ludzkiego- tym zajmują się badacze z zakresu medycyny, biotechnologii, biologii, chemii lub też innych dziedzin nauki. Dietetycy jedynie korzystają z ich osiągnięć w swojej codziennej praktyce zawodowej. Dietetyk może być jednak jednym z członków zespołu badawczego.
-badanie produktów żywieniowych ich składu i pochodzenia- owszem na studiach dietetycznych są przedmioty takie jak technologia żywności, chemia żywności jednak ich zakres jest ograniczony i ma na celu uświadomienie studentów na temat zachodzących procesów, nie koniecznie nauczenie ich przeprowadzania badań na żywności. Tym zajmują się przede wszystkim technologowie żywności i analitycy.
-ocena wywierania na siebie produktów żywnościowych czy też wpływu żywności na leki i choroby- w toku kształcenia zawodowego pojawiają się przedmioty mówiące o takich zależnościach, jednak ich opracowywaniem zajmują się przede wszystkim, technologowie żywności, chemicy, farmaceuci, czy też analitycy. Podobnie jak w poprzednim przypadku dietetyk może być członkiem zespołu badającego te zależności, jednak nie posiada on umiejętności pozwalających na samodzielne przeprowadzenie takich badań.
-opracowywanie metod obróbki technologicznej produktów żywnościowych- dietetyk opracowuje przepisy przygotowywania potraw, jednak nie zajmuje się on np. opracowaniem najlepszego procesu otrzymywania masła- tym zajmują się technologowie żywności. Dietetyk ma wiedzę na temat przetwórstwa żywności, jednak nie posiada wystarczającej wiedzy pozwalającej opracowywać procesy tego typu.
Jakie są specjalności w zakresie dietetyki?
Zazwyczaj wyróżnia się od 3 do 4 różnych głównych specjalności w zakresie dietetyki, choć nie ma wytyczonych konkretnych zakresów zadań w kontekście do specjalności, a z prawnego punktu widzenia specjalności tak naprawdę nie istnieją.
Dietetyk kliniczny
Dietetyk kliniczny zajmuje się planowaniem, kształceniem (prowadzeniem edukacji żywieniowej), nadzorowaniem oraz oceną planów żywienia w kontekście klinicznym. Jego celem jest utrzymanie bądź przywrócenie stanu funkcjonalnego zdrowia żywieniowego. To do niego najczęściej trafiają osoby z nadwagą, otyłością, insulinoopornością, cukrzyca oraz innymi chorobami. Ci dietetycy prowadzą zazwyczaj własne gabinety dietetyczne lub zatrudnieni są w punktach zbiorowego żywienia takich jak szpitale, catering, domy starców, szkołach. W zakresie tej specjalności lub też niezależnie od niej można wyróżnić dietetyków specjalizujących się w zakresie żywienia dzieci i młodzieży, niemowląt, kobiet w ciąży lub też w konkretnej jednostce chorobowej. Czasami dietetyków zajmujących się żywieniem zbiorowym określa się również dietetykami administracyjnymi lub intendentem (w przypadku szkół i przedszkoli).
Dietetyk sportowy
Dietetyk sportowy udziela porad osobom aktywny. Łączy on wiedzę z zakresu zdrowego odżywiania z aktywnością fizyczną. Ma wiedzę na temat technik ukierunkowanych na osiągnięcie jak najlepszych wyników w sporcie, z zachowaniem zdrowego żywienia i samego zdrowia. Tego typu dietetycy zatrudnieni są zazwyczaj w ośrodkach sportowych, ośrodkach SPA, klubach fitness i innych. Określenie trener personalny nie jest tożsame z dietetykiem sportowym.
Psychodietetyk
Psychodietetyka to połączenie wiedzy z zakresu dietetyki i psychologii. Osoby te zajmują się przede wszystkim chorymi na anoreksję, bulimię, ale i osobami otyłymi i z nadwagą. Praca tych dietetyków polega nie tylko na odpowiednim wdrożeniu i edukacji pacjenta, ale również na m.in. motywowaniu do działania.
Dietetyk zdrowia publicznego lub też edukator żywieniowy
Cele edukacyjny poradnictwa żywieniowego wchodzi w zakres zadań każdej ze specjalności, jednak to edukatorzy żywieniowi zajmują się bezpośrednio promocja zdrowia i polityką zdrowotną. Ci dietetycy zazwyczaj prowadzą różnego rodzaju projekty społeczne lub też intensywnie pracują nad szerzeniem edukacji zdrowotnej szerszych grup społecznych, często współpracując ściśle z osobami kształconymi na kierunku zdrowie publiczne.
Kto może określać się dietetykiem?
W Polsce zawód dietetyka nie jest odpowiednio regulowany, w związku z tym tytuł dietetyka uzyskać mogą zarówno osoby kończące studia jak i osoby po kursach czy szkoleniach. Prawnie wykluczono jedynie możliwość uzyskania tego tytułu po ukończeniu studiów podyplomowych oraz szkolnictwa średniego. W związku z wyżej opisanym nie każdy dietetyk posiada podobną czy nawet niewystarczającą wiedzę do prowadzenia poradnictwa dietetycznego indywidualnego, czy też zbiorowego. Dlatego wybierając dla siebie dietetyka, warto wcześniej sprawdzić jego kwalifikacje.
Czy dietetyk jest lekarzem?
Z prawnego punktu widzenia dietetyk nie jest lekarzem, gdyż nie ukończył studiów medycznych na kierunku lekarskim lub lekarsko-dentystycznym. W związku z tym dietetyk również nie ma prawa wystawiać recept czy zwolnień lekarskich. Jednakże dietetyk z dobrym wykształceniem (nie po kursie weekendowym) potrafi oceniać objawy chorób oraz może zasugerować konsultacje z lekarzem i konieczność wykonania dodatkowych badań. Praca dietetyka powinna opierać się na współpracy z lekarzem, pielęgniarka, położną, psychologiem, fizjoterapeutą oraz specjalistami z innych dziedzin.
Czy dietetyk i doradca żywieniowy, konsultant żywieniowy, specjalista w zakresie żywienia itp. To to samo?
Tytuły inne niż dietetyk używane są zazwyczaj przez osoby, które ukończyły kursy, szkolenia. Nie uczęszczały na studia z tego zakresu lub też nie kończyły ich na uczelni medycznej.
Czy dobrze wykształcony dietetyk zagwarantuje osiągnięcie celu?
Niestety nie. Za skuteczność terapii odpowiada wiele czynników, wśród nich wymienić można rodzaj zastosowanej kuracji, zaangażowanie i sumienność podopiecznego oraz względy zdrowotne np. choroby metaboliczne. Nie zmienia to jednak faktu, iż dietetyk odpowiedzialny jest za staranne wykonywanie swoich obowiązków, zgodnie z obowiązującymi zasadami żywienia osób zdrowych i chorych.
BIBLIOGRAFIA
- Skrzypek M., Goral K., Dietetyk jako zawód medyczny w świetle dokumentów międzynarodowych oraz polskich regulacji prawnych, Hygeia Public Health 2018, 53(1): 62-69.
- Walczak M., Krasowska-Walczak G., Dietetyk na rynku usług medycznych w Polsce i wybranych krajach, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2015; 13 (2): 204–215.
- Grzymisławski M.,Gawęcki J. (red.), Żywienie człowieka zdrowego i chorego, wyd. PWN, Warszawa,2012.
- Całyniuk B., Miejsce pracy dietetyka we współczesnej ochronie zdrowia, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2014, 4, 3, 285–292.
- https://food-forum.pl/artykul/zawod-dietetyka-w-swietle-prawa 24.08.2021
- https://ptd.org.pl/sites/default/files/kodeks-etyki-zawodowej-dietetyka.pdf 24.08.2021
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami
- https://ncez.pzh.gov.pl/poradnia-cdo/kiedy-warto-zglosic-sie-do-psychodietetyka-2/ 31.08.2021
- https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/kiedy-warto-zglosic-sie-do-psychodietetyka/ 31.08.2021
- https://ptd.org.pl/regulacje-prawne 31.08.2021
- Normy Żywienia dla populacji Polskiej i ich zastosowanie 2020 rok
Mirosław Jarosz : Praktyczny Podręcznik Dietetyki; Instytut Żywności i Żywienia 2010
W tych czasach praca dietetyka stała się bardzo modna i dużo osób podejmuje tą pracy ze względu na zarobki. Wybierając dietetyka zdecydowanie musimy uważać i wybierać osoby z odpowiednimi kwalifikacjami, a nie dlatego że ich wizyty mają atrakcyjną cenę. Osobiście ukończyłam już 4 kierunki na studiach podyplomowe na WSKZ, aby być dietetykiem najlepszym jak tylko mogę. Stale poszerzam swoje kwalifikacje i umiejętności, aby pomagać moim pacjentom najlepszej jak potrafię.
W 100% się z Panią zgadzamy, dlatego powstał artykuł dotyczący pracy dietetyka.