.png){kind=small}
Krzem zyskał szczególne zainteresowanie wśród osób zmagających się z osteoporozą. Pojawiły się także informacje, by łączyć przyjmowanie go z borem i jodem, ale właściwie dlaczego i jakie mechanizmy zachodzą w organizmie, że jego suplementacja jest korzystna? Na te i inne potania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Na początek kilka słów o krzemie
Jest to jeden z pierwiastków chemicznych w układzie okresowym (Tablica Mendelejewa) oznaczany symbolem „Si”. Jest to drugi po tlenie najbardziej rozpowszechniony pierwiastek na kuli ziemskiej. Wchodzi w skład związku o nazwie krzemionka (SiO2) i tworzy potocznie zwany „piasek”. Z krzemionki poddanej działaniu wysokiej temperatury tworzy się szkło, które formowane w przeróżne kształty tworzy przedmioty codziennego użytku. To jeszcze nie wszystko. Krzem należy także do tzw. składników mineralnych. Ludzie nie potrzebują go w tak dużych ilościach, jak np. wapnia, potasu czy magnezu, ale nadal jest nam potrzebny do prawidłowej budowy i funkcjonowania organizmu. Jak do tej pory nie określono zapotrzebowania dla człowieka na krzem, jak również nie określono dawki maksymalnej i minimalnej. Szacuje się, że dzienne spożycie tego pierwiastka powinno wynosić ok. 10-25 mg na dzień, jednak wymaga to potwierdzenia. Choć badań nad właściwościami krzemu dla organizmu ludzkiego nie jest wiele, głównie ze względu na trudności w oznaczeniu, to wiele z nich jest niezwykle obiecujących [1] [2].
Głównym źródłem krzemu w diecie są m.in. zielony groszek, banany, truskawki, woda mineralna (największe stężenie krzemu w powszechnie spotykanych wodach mineralnych znajduje się w wodzie Kryniczanka, Cisowianka, Arctic, Nałęczowianka i Muszynianka oraz wodzie źródlanej Nestle Aquarel i Białowieża- zawartość krzemu powyżej 10mg/dm3), a także ziołach tj. skrzypie, pokrzywie [2] [3].
Budowa kości, osteoporoza
Krzem bierze udział w procesie kostnienia m.in. poprzez różnicowanie osteoblastów (komórek tworzących kości) oraz syntezy kolagenu typu I mającego udział w metabolizmie tkanki łącznej i chrząstek. Ponadto obserwuje się, że wpływ krzemu na metabolizm wapnia i magnezu. Szczególnie korzystne jest to w przypadku kobiet po menopauzie, u których zwiększa się ryzyko zachorowania na osteoporozę, ze względu na często obserwowane niewystarczające spożycie wapnia i magnezu. Krzem wpływa na zwiększenie stężenia obu tych pierwiastków. Dodatkowo zaobserwowano, iż krzem wpływa pozytywnie na zrost kości po złamaniach. Dlatego dopatruje się korzyści w suplementacji krzemu, w celu wzmocnienia gęstości mineralnej kości (BMD- bone mineral density). Trzeba jednak pamiętać, że nadal brakuje dokładnych wytycznych co do zalecanej ilości krzemu, w związku z tym przedawkowanie jest wysoce prawdopodobne. Konieczne są dalsze badania, dzięki którym będzie możliwe określenie szczegółowych zaleceń dietetycznych [3] [4] [5] [6].
Włosy skóra i paznokcie
Skrzyp dodawany jest często do szamponów do włosów, by wzmocnić je i zapobiec wypadaniu. Właściwości swe zawdzięcza właśnie krzemowi, który pozytywnie wpływa na strukturę skóry, włosów i paznokci, wzmacniając je poprzez synergistyczne działanie z witaminą C na syntezę włókien kolagenowych, elastyny i kwasu hialuronowego. Wygładza zmarszczki mimiczne oraz zmniejsza widoczność plam spowodowanych promieniowaniem UV. Usprawnia również procesy zachodzące w obrębie skóry, co wykorzystuje się chociażby w leczeniu choroby trądzikowej. Wspomaga leczenie stanów zapalnych skóry oraz przyspieszenie złuszczanie i regeneracji naskórka. [2] [4] [7] [8] [9].
Układ krwionośny
Aterogeneza (rozwój miażdżycy) to postępujący proces powstawania blaszki miażdżycowej, aż do jej pęknięcia i wywołania miażdżycy. Proces ten jest szczególnie zależny od stosownej diety, a szczególnie ilości tłuszczu i jego rodzaju w diecie. W odniesieniu do krzemu dopatruje się, iż może on mieć wpływ na zahamowanie tego procesu a tym samym zapobiec rozwojowi choroby. Badania pod tym kątem są nadal prowadzone, w związku z tym, pozostaje czekać na wyjaśnienie i potwierdzenie tej zależności [2] [6].
Choroby neurodegeneracyjne
Badacze na przełomie 15 lat obserwowali grono osób starszych w celu zbadania zależności między spożyciem wody, w której znajdował się glin oraz krzem, a przypadkami demencji. Pod koniec badania wysnuto wniosek, iż spożycie wody, w której obecne jest aluminium (glin), koloruje dodatnio z pojawieniem się przypadków demencji, natomiast odwrotną sytuację zaobserwowano w przypadku krzemu. Co oznacza, że krzem może pełnić istotną rolę w zapobieganiu chorobie Alzhaimera. Ponadto krzem przeciwdziała toksycznemu działaniu aluminium na organizm, zmniejszając wchłanianie, a tym samym zmniejszając jego stężenie, przez co w sytuacji wysokiego stężenia glinu w organizmie sugeruje się zwiększenie poziomu krzemu [8] [9] [10] [11].
Suplementy krzemu
Najczęściej poddawanym analizie i rozpowszechnionym form krzemu w suplementach jest MMST (Monomethylsilanetriol)– krzem organiczny. Jak wynika z badań, jego stosowanie przynosi efekty i jest bezpieczne. Stosowane według zleceń producenta nie przenosi efektów ubocznych [9] [12].
Inną formą chemiczną krzemu w suplementach jest kwas krzemowy i ortokrzemowy (H4SiO4) – uważa się za jedne z najlepiej przyswajalnych dla organizmu człowieka [4] [6] [11].
W suplementach niejednokrotnie krzem łączy się z borem. Powodem tego jest synergistyczne działanie tych pierwiastków. Bor wspomaga wchłanialność krzemu, jak również zwiększa jego skuteczność.
PODSUMOWANIE:
Krzem jest pierwiastkiem, na który szczególnie należy zwrócić uwagę w czasie zwiększonego ryzyka osteoporozy. Poprzez stymulację syntezy kolagenu wpływa na strukturę kości, budowę tkanki łącznej i chrząstek, jak również wzmocnienie ścian naczyń krwionośnych zapobiegając miażdżycy. Pierwiastek ten pozytywnie wpływa, także na wygląd i strukturę skóry, włosów i paznokci. Istnieją także doniesienia o korzystnym działaniu krzemu jako w przeciwdziałaniu demencji.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie wyklucza, konieczności konsultacji z lekarzem, dietetykiem lub farmaceutą w celu indywidualnego dostosowania suplementacji.
BIBLIOGRAFIA:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzem 24.07.2021
- Prescha A. , Zabłocka K. , Naduk J., Grajeta H.: Wody mineralne i źródlane oraz soki owocowe jako źródło krzemu w pożywieniu; ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 3, 289 – 293
- Białokoz-Kalinowska I., Konstantynowicz J., Abramowicz P., Piotrowska-Jastrzębska J.: Dieta w profilaktyce osteoporozy – zalecenia i kontrowersje; Pediatr Med Rodz 2013, 9 (4), p. 350–356
- Boguszewska-Czubara A., Pasternak K.: Krzem w medycynie i lecznictwie; Jurnal of Elementology 2011, 16(3): 489–497
- Boguszewska-Czubara A., Hordyjewska A., Pasterniak K. i inni: The Level of Calcium and Magnesium in Blood
of Rats Receiving Various Doses of Silicon; Adv Clin Exp Med 2011, 20, 6, 677–682 - Wiśniewski J.: Rola krzemu i siarki w chorobach tkanki łącznej. Część II; Farm Pol, 2018, 74(3): 155-157
- Dawidziak J., Balcerkiewicz M.: Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris); Farmacja współczesna 2016, 9: 1-5
- Błecha K.: Nadmierne wypadanie włosów – racjonalna fitoterapia i suplementacja diety; Post Fitoter 2021; 22(1): 70-73
- Ferreira A. O., Freire E. S., Polonini H. C. and other: Anti-Aging Effects of Monomethylsilanetriol and Maltodextrin-Stabilized Orthosilicic Acid on Nails, Skin and Hair; Cosmetics 2018, 5(3), 41
- Rondeau V., Jacqmin-Gadda H., Commenges D., Helmer C., Dartigues J., F.: Aluminium and silica in drinking water and the risk of Alzheimer’s disease or cognitive decline: Findings from 15-year follow-up of the PAQUID Cohort. Am. J. Epidemiol. 2009, 169, 489-496
- Węglarzy K., Bereza M.: Biologiczne znaczenie krzemu oraz jego interakcje z innymi pierwiastkami; Wiadomości Zootechniczne, R. XLV (2007), 4: 67-70
- Jugdaohsingh R., Hui M., Anderson S.H. i wsp.: The silicon supplement ‘Monomethylsilanetriol’ is safe and increases the body pool of silicon in healthy Pre- menopausal women. Nutr. Metab. (Lond.) 2013; 10: 37–39.
