.png){kind=small}
Nadciśnienie tętnicze, nazywane bywa także – cichym zabójcą. Nie jest to, wszakże określenie przesadne, gdyż przez bardzo długi czas, możemy nie odczuwać praktycznie żadnych skutków ubocznych takowego stanu. Dodatkowo, czynników prowadzących do nadciśnienia jest całkiem sporo i najczęściej jest ono, wynikiem swoistej kumulacji kilku z nich. Co zdecydowanie napawa optymizmem to fakt, iż jest to schorzenie dietozależne, ale również sam styl życia, może mieć niebagatelny wpływ na to, czy zachorujemy. To wszystko sprawia, że nasze codzienne zachowania i nawyki – mają ogromne znaczenie. Dlatego warto poznać jego mechanizm rozwoju, aby móc skutecznie się przed nim ochronić.
Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Prawidłowe ciśnienie krwi dorosłego człowieka, powinno oscylować w granicach 120-129/80-84 mmHg. Takie wartości, określa się mianem normy i lekkie wahania, w jedną bądź drugą stronę, na pewno nie spowodują zdiagnozowania u Nas tegoż schorzenia. Natomiast o nadciśnieniu tętniczym, możemy mówić w przypadku zarejestrowania ciśnienia powyżej 140/90 mmHg. Warto dodać, że do wstępnej diagnozy takiego stanu, wymagane jest wykazanie takowych wyników, podczas dwóch wizyt lekarskich, w odstępie kilku miesięcy. Dodajmy, że gdy mamy do czynienia z wynikami o wiele wyższymi, taka diagnoza może być wysnuta, już w przypadku odstępów o wiele krótszych. Jest to wtedy okres od kilku dni do kilku tygodni. W ostatnich latach, obserwujemy coraz to większy odsetek zapadalności na to schorzenie niemal na całym świecie. Według przeprowadzonych w 2014 roku ogólnopolskich badań WOBASZ, niemal 10 milionów osób boryka się z nadciśnieniem tętniczym, a blisko połowa z nich nie jest świadoma cichego zagrożenia. Jest to liczba doprawdy ogromna. Na dodatek, jeżeli sytuacja nie ulegnie poprawie, istnieje prawdopodobieństwo, że do roku 2035 ten odsetek, może ulec nawet podwojeniu. Warto zdać sobie sprawę, że nadciśnienie tętnicze, prowadzi do wielu groźnych powikłań. Jest bowiem najczęstszą przyczyną warunkującą inne choroby układu sercowo-naczyniowego. W dłuższej perspektywie czasu może prowadzić do udarów, zawałów serca, a nawet uszkodzeń nerek czy wzroku.
Czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego
Czynniki ryzyka zachorowania na nadciśnienie tętnicze, możemy podzielić na te pierwotne, jak i wtórne. Zostały one opracowane w raporcie NFZ o nadciśnieniu tętniczym z roku 2019. Do pierwszej grupy, możemy zaliczyć:
- otyłość
- nadmierne spożycie sodu
- czynniki genetyczne
- przewlekły stres
Natomiast do drugiej grupy czynników zaliczamy:
- nadmierne spożywanie alkoholu
- choroby nerek
- bezdech senny
- niektóre leki
- choroba Cushinga
- pierwotny hiperaldosteronizm
- guzy chromochłonne
Po przeanalizowaniu potencjalnych czynników ryzyka, od razu widzimy, że wiele z nich jest jako niezależnych od nas. Jednak inne, a właściwie sama ich modyfikacja jest jak najbardziej w naszym zasięgu. Dlatego warto zrobić co w naszej mocy, aby nie zwiększać potencjalnego ryzyka zachorowania na nadciśnienie w przyszłości.
Otyłość, a nadciśnienie tętnicze
Nie jest wielką tajemnicą, że otyłość, może prowadzić do wielu poważnych powikłań i być bezpośrednią przyczyną wielu chorób. Nie inaczej jest w przypadku nadciśnienia tętniczego. Sam odsetek ludzi ze znaczną nadwagą, jak i otyłych cały czas rośnie. Najnowsze szacunki podają, jakoby do 2025 roku, w naszym społeczeństwie żyło około 25 % otyłych kobiet oraz około 30 % otyłych mężczyzn. Natomiast obecnie, na całym świecie jest blisko 530 milionów ludzi, borykających się z otyłością. Stan ten to nic innego, jak patologiczne, nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej żółtej w naszym ciele. Poza negatywnym spływem na codzienne funkcjonowanie, jak i komfort życia – zwłaszcza tego społecznego, może prowadzić również do nadciśnienia tętniczego. W tym przypadku, kluczowa jest zmiana składu krwi. W tym stanie, zmniejszeniu ulega ilość lipoprotein HDL, natomiast zwiększa się zawartość cholesterolu LDL. Dodatkowo, może dojść do upośledzonej wrażliwości komórek na insulinę, co z kolei prowadzi do zmniejszenia tolerancji tkanek na glukozę. To właśnie te czynniki, mogą w przyszłości uwarunkować pojawienie się nadciśnienia tętniczego i niestety bardzo często tak jest.
Dlaczego nadmierne spożycie soli szkodzi?
Wysokie spożycie soli, a uściślając – sodu, jest jedną z przyczyn pojawienia się nadciśnienia tętniczego. Przeprowadzone badania, ale również obserwacje, jasno wskazują na związek pomiędzy wysokim spożyciem tego mikroelementu, a wystąpieniem nadciśnienia. Najnowsze normy spożycia, wskazują na fakt, aby spożywać do maksymalnie 5 gramów sodu dziennie. Niestety w naszym kraju, przekraczamy je średnio aż od 4 do 6 gramów na dobę. To o wiele za dużo. Faktem jest, że sól obecna jest w tak ogromnej gamie produktów spożywczych, że potrzeba dużego samozaparcia, aby ograniczyć jej spożycie. Najprostszym sposobem, może być po prostu niedosalanie potraw. Wszakże nadmiar sodu w krwiobiegu, może znacznie zmniejszać sztywność naczyń krwionośnych. Dodatkowo sprawia, iż opór naczyniowy jest nieprawidłowy, jednocześnie wpływając niekorzystnie na pracę nerek, które to w dużej mierze odpowiadają za ciśnienie krwi. Jednak, co może być dla wielu zaskoczeniem – ograniczenie spożycia sodu niemal do zera, także może warunkować wystąpienie nadciśnienia tętniczego. Jest to spowodowane tym, że ten związek chemiczny, również jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu i wraz z potasem, są najważniejszymi elektrolitami w naszym ciele.
Czy stres i czynniki genetyczne, są istotnymi składowymi prowadzącymi do nadciśnienia tętniczego?
Stres towarzyszył nam od zarania. Krótkotrwały stres nie jest zły. Wręcz przeciwnie, może bowiem motywować nasz organizm do działania, jak i pozwolić nam, skupić się na konkretnym działaniem. Niestety, czasy, w których żyjemy, są bardzo stresujące. Spory odsetek ludzi, żyje niemal w ciągłym stresie i to właśnie ten przewlekły, jest groźny dla naszego zdrowia. Wszakże, może on bardzo negatywnie wpływać na nasze naczynia krwionośne. Dzieje się tak za sprawą układu współczulnego, na który to bezpośrednio wpływa. W efekcie czego, bardzo często dochodzi do zwężania się naczyń krwionośnych, przez co ciśnienie przepływającej przez nie krwi, jest znacznie podwyższone. Istnieją również wszelakie czynniki genetyczne, które mogą warunkować rozwój tegoż schorzenia. Przykładem może być chociażby, zespół Liddle’a. W tym konkretnym przypadku, dochodzi do mutacji jednego genu, w efekcie czego – rozwija się nadciśnienie tętnicze. Jednak, mimo wszystko, są to tak rzadkie przypadki, że nadal podstawowymi czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju nadciśnienia, są te dietozależne.
Jak uchronić się przed nadciśnieniem tętniczym?
Co prawda istnieją leki, mogące w skuteczny sposób zmniejszać ciśnienie tętnicze krwi. Jednak nie warto dopuścić do takowego stanu, gdy będziemy zmuszeni je stosować. O wiele lepszym rozwiązaniem, będzie wprowadzenie takiego stylu życia i diety, które to uchronią Nas, przed rozwojem tej podstępnej choroby.
Po pierwsze ruch i redukcja masy ciała
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne podaje, jakoby zmniejszenie masy ciała o 10 – 15 %, miało ogromny wpływ na obniżenie się ciśnienia tętniczego. Dodatkowo, mimo iż wskaźnik BMI nie jest doskonałym narzędziem do oceny stanu pacjentów. Przejęto, iż przedział między 23 – 25, jest najbardziej optymalny dla zachowania prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi. Co więcej, aktywność fizyczna to doskonałe remedium na tą przypadłość. Wszakże pozwala wzmocnić serce, zwiększyć wydolność całego organizmu, tym samym walnie przyczyniając się do obniżenia ciśnienia. Co więcej, długotrwały, umiarkowany, a zwłaszcza regularny ruch – pozytywnie wpływa na wytrzymałość ścian naczyń krwionośnych, redukuje stres, zmniejsza ryzyko otyłości, a nawet poprawia samopoczucie. W celu prewencji tegoż schorzenia, zaleca się około 30 minutową codzienną aktywność. Może to być zwykły spacer, jazda na rowerze, rolkach, bieg, pływanie na basenie lub aerobik. Każdy z pewnością znajdzie coś dla siebie.
Ogranicz spożycie sodu
Tak jak wcześniej pisaliśmy, dzienne spożycie sodu nie powinno przekraczać 5 gramów. Wartość ta wydaje się pewnie bardzo niska, lecz jest kluczowa dla zachowania prawidłowego ciśnienia krwi. Sól, podobnie jak cukier, może działać uzależniająco i wiele osób nie wyobraża sobie życia bez tej przyprawy. Istnieje jednak wiele nie tylko zdrowszych, ale i smaczniejszych alternatyw. Pozwoli to nie tylko na zmniejszenie ryzyka wystąpienia tegoż schorzenia, ale może również wprowadzić spore urozmaicenie w codziennej kuchni. Bardzo dobrymi alternatywami dla soli, mogą być wszelkiej maści przyprawy (suszone i świeże), soki (pomidorowy, z cytryny), czosnek, cebula i wiele innych. Jeżeli jednak, nie potrafimy obyć się bez charakterystycznego słonego smaku na języku – dobrym rozwiązaniem będzie używanie soli potasowej. Dodajmy, że nie tylko nadmiar sodu, może prowadzić do nadciśnienia. Podobny efekt, może wywoływać niedobór wielu innych mikroelementów. Mowa chociażby o potasie, magnezie oraz wapniu. Dlatego też warto zwiększyć spożycie produktów bogatych w te związki chemiczne. Należą do nich:
- ziemniaki
- owoce i warzywa
- nasiona roślin strączkowych
- ryby
- mięso
- mleko i jego przetwory
Dlaczego nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu, może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego?
Palenie tytoniu i nadmierne spożycie napojów alkoholowych, to najczęściej występujące obecnie nałogi. Alkohol, poza byciem swoistym dostarczycielem pustych kilokalorii, przyczynia się do zwiększenia ciśnienia krwi. Dodatkowo, osłabia on działanie leków hipotensyjnych, tym samym zwiększając ryzyko udarów oraz innych groźnych dla zdrowia chorób. Z kolei palenie tytoniu, wpływa bezpośrednio na gęstość krwi, przez co podnosi się jej ciśnienie. Dodatkowo podnosi się częstotliwość skurczów serca, co w dłuższej perspektywie, może prowadzić do wielu innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego.
Podsumowanie
Nie będzie przesadnym stwierdzenie, że to my sami, jak i nasz styl życia i podejście do odżywania – ma bezpośredni wpływ na ciśnienie krwi. Dlatego też, lepiej zapobiegać wystąpieniu nadciśnienia tętniczego niż potem borykać się z powikłaniami i żmudnym procesem leczenia. Warto zaznaczyć, że diagnoza tego schorzenia zazwyczaj jest względnie późna. Dzieje się tak z uwagi na fakt, iż nie daje ono praktycznie żadnych objawów, do momentu, gdy jest już niemal za późno. Dlatego też warto regularnie mierzyć ciśnienie krwi i nie bagatelizować potencjalnych objawów.
Bibliografia
- World Health Organization (2018) “Hypertension review”
- Polskie Towarzystwo Nadciśnienia tętniczego “Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym- 2019 rok.”
- World Health Organization (2018). „Top 10 causes of death.”
- M. Wąsowski, M. Walicka, E. Marcinowska-Suchowierska Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza, 2013
- Journal of Hypertension „2020 International Society of Hypertension global hypertension guidelines”, 2020
- E. Jabłoński, G. Heleniak, U. Kaźmierczak. Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia tętniczego— modyfikacja żywienia. Część I. Dieta niskokaloryczna w leczeniu nadwagi i otyłości u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym (2019)
