.png){kind=small}
Pokrzywa zwyczajna to pospolita roślina i równie często kojarzona jest z nieprzyjemnymi bąblami, pieczeniem czy bólem po bliskim kontakcie z nią. Występuje praktycznie na całym świecie. Znaleźć ją można na polach, łąkach, lasach i ogrodach. Mierzy od około 40 do nawet 160 centymetrów i kwitnie od czerwca do października. Jest rośliną wieloletnią i posiada szereg prozdrowotnych składników odżywczych wykorzystywanych w medycynie naturalnej od wieków.
Właściwości pokrzywy zwyczajnej
Pokrzywę możemy stosować w różnorakich formach. Na rynku dostępne są rozmaite herbatki z pokrzyw lub z jej dodatkiem. Popularne także są wyciągi i olejki eteryczne, ale i sałatki z jej wykorzystaniem. Jednak stosując ją w sałatce należy pamiętać o wcześniejszym zanurzeniu jej w gorącej wodzie w celu dezaktywacji toksyn odpowiedzialnych właśnie za oparzenia i ból. Po takiej obróbce doskonale sprawdza się w roli dodatków do potraw. Co ciekawe zawiera aż do siedmiu razy więcej witaminy C niż cytrusy, podobną ilość wapnia do sera i do trzech razy więcej żelaza niż szpinak w takiej samej ilości. Wykorzystywać ją można także w formie okładów z liści na bolące stawy czy mięśnie. Mimo skutku w postaci bąbli i pieczenia zostało naukowo udowodnione jej korzystne działanie we wspomaganiu leczenia tych schorzeń. Zawiera dużo witamin z grupy B, ale też witaminę K, A i olejki eteryczne. W pokrzywie znajdziemy także takie minerały jak potas, krzem, wapń, magnez i żelazo. Jak większość liściastych części roślin tu także występują: chlorofil, związki garbnikowe i aminowe oraz fitosterole, szczególnie istotne dla pacjentów z podwyższonym poziomem cholesterolu LDL i trójglicerydów.
Samo kłącze tej rośliny zawiera także bukiet dobrych dla naszego zdrowia związków chemicznych. Najważniejsze z nich to sacharydy, taniny i sterole korzystnie wpływające na gospodarkę lipidową. Znajdziemy tam też aminokwasy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, flawonoidy i szereg przeciwutleniaczy znajdujących zastosowanie w spowolnienia procesów starzenia czy degeneracji układu nerwowego.
Pokrzywa na lepsze trawienie
Prym wiodą napary ze świeżych lub suszonych liści pokrzywy ale też wszelkiej maści herbatki z jej udziałem. Pomocna jest w przyśpieszeniu metabolizmu ale też zaostrza apetyt. Działanie oczyszczające układ pokarmowy sprowadza się do odprowadzania złogów żółciowych i działaniu korzystnym wpływie na funkcje wątroby, żołądka oraz jelit. Pokrzywę stosuje się w chorobach wątroby i przewodu pokarmowego, nieżytach żołądka i jelit, a także przy biegunkach.
Właściwości przeciwzapalne pokrzywa zawdzięcza kwasowi mrówkowemu zawartemu w parzących częściach rośliny. Kwas ten łagodzi bóle stawów i mięśni. Dotyczy to także bólów reumatycznych czy artretycznych.
Wpływ na układ wydalniczy i nerki
Wykazano, że napary z pokrzywy skutecznie mogą redukować ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych a to za sprawą jej właściwości moczopędnych. Poprzez zwiększanie objętości moczu wydzielanej przez nerki. Dodatkowo ułatwia jego wydalanie z organizmu. Ponadto suplementacja i napary z tej rośliny pomagają w stanach zapalnych dróg moczowych i pęcherza.
Ciekawostką jest fakt, iż substancje zawarte w pokrzywie mogą pozytywnie wpływać na ilość produkowanego mleka u kobiet karmiących piersią podobnie jak koper i lucerna.
Wpływ na skórę
Za sprawą właściwości ściągających i oczyszczających, świetnie nadaje się na maseczki do twarzy bądź okłady. Pod tą postacią wysusza niedoskonałości i zamyka pory. Jest pomocna w takich schorzeniach jak: łuszczyca, liszaje i stany zapalne skóry w tym trądzik młodzieńczy i nie tylko. Ekstrakt z pokrzywy jest też doskonałą, odkażającą płukanką do jamy ustnej. Można również masować skórę głowy pokrzywowym naparem. Pozwala to zmniejszyć intensywność łojotoku i zapobiega powstawaniu nadmiernych ilości łupieżu.
Wspomaganie leczenia astmy
Napar z pokrzywy działa wykrztuśnie, dzięki czemu może wspomagać odkrztuszanie śluzu z oskrzeli ale też tchawicy a to prowadzi do złagodzenia dolegliwości ze strony oskrzeli czy zredukowanie napadów astmy.
Pokrzywa a alergie
Jest zalecana dla alergików ze względu na zawartość pochodnych tyrozyny. Wykazują one działanie przeciwhistaminowe i mogą zapobiegać występowaniu reakcji alergicznych organizmu. Należy jednak nie przesadzać z ilością, bowiem skutek może być odwrotny. Wykazano, iż substancje zawarte w pokrzywie stosowane bezpośrednio na skórę w nadmiernych ilościach wywołują uczulenie. Mimo wszystko zdarza się to względnie rzadko.
Pokrzywa wykazuje także prozdrowotne działanie na bóle kręgosłupa, ale nie tylko. Schorzenia takie jak dna moczanowa skutkują nadmiernym odkładaniem się złogów moczanowych w stawach lub tkankach okołostawowych. Napary i suplementy zawierające wyciągi z liści pokrzywy mogą przyczyniać się do zmniejszenia ilości odkładaniu moczanów, ale i wspomagać ich usuwanie z ustroju.
Podobnie jest w przypadku anemii. Ze względu na sporą zawartość żelaza pokrzywa może stać się alternatywą dla suplementów żelaza jako jego naturalne źródło. Pamiętajmy jednak o tym ,że żelazo zawarte w materii roślinnej nie przyswaja się w takim stopniu jak to tkanek zwierzęcych. Niemniej jednak wpływa na zwiększenie produkcji czerwonych krwinek (erytrocytów) co jest istotne w poprawianiu parametrów kwi szczególnie w osłabieniu i anemii właśnie. W niewielkim stopniu może obniżać ciśnienie krwi, ale także poziom cukru we krwi, tym samym wspomagać wysiłki trzustki (insulina) co może być pomocne dla diabetyków. Zalecana jest także kobietom w ciąży ze względu na dużą ilość minerałów i wspomaganie laktacji.
Nie można zapomnieć o jej znaczącym wpływie na leczenie chorób prostaty. Komisja Europejska jak i Europejska Spółdzielnia Naukowa ds. Fitoterapii ( ESCOP) zaleca spożywanie naparów i ekstraktów z pokrzywy w zapobieganiu i wspomaganiu farmakoterapii przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn. A to z uwagi na fakt jej działania moczopędnego i przeciwzapalnego. Odpowiadają za to związki chemiczne zawarte w korzeniu pokrzywy ale także występujące w mniejszej ilości w liściach. Są to lektyny oraz polisacharydy, które hamują aktywność aromatazy. Jest to enzym kluczowy w przekształcaniu androgenów w estrogeny czyli męskich hormonów płciowych w żeńskie. Zmniejszenie aktywności tego enzymu może być pomocne w leczeniu przerostu prostaty.
Przeciwwskazania
Jest kilka przypadków w których powinniśmy ograniczyć stosowanie preparatów z pokrzywy. Pierwszą grupą są kobiety zmagające się ze schorzeniami narządów rodnych. Mówimy tu o nowotworach, mięśniakach i krwawieniach. Należy pamiętać także o tym aby nie stosować preparatów z pokrzywy przez długi czas. Wtedy mogą być toksyczne dla wątroby i nerek. Tu warto wspomnieć, iż pacjenci z chorobami nerek powinni bezwzględnie wystrzegać się pokrzyw w diecie, ale też Ci po zabiegach chirurgicznych.
Watro także zachować ostrożność podczas zbiorów pokrzywy, a to ze względu na to, że wszystkie jej części są pokryte włoskami potencjalnie mogącymi wbić się w nasze ciało powodując oparzenia. Dzieje się tak za sprawą substancji parzących (histamina, acetylocholina, kwas mrówkowy).
Podsumowanie
Pokrzywa to nie tylko chwast czy „parząca” roślina ale źródło potencjalnych prozdrowotnych substancji. Pamiętajcie jednak o tym, że napary z pokrzywy, oleje, ekstrakty czy suplementy nie są w stanie same w sobie zastąpić odpowiedniego leczenia, ale jako dodatek do niego sprawdzają się wyśmienicie. Co więcej, warto włączyć pokrzywę w dowolnej formie do codziennej diety, oczywiście z umiarem.
Bibliografia:
- M. Pieszak, P. L. Mikołajczak, Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.), „Postępy Fitoterapii” 2010, nr 4
- Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J., Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2015, nr 61
- Rośliny lecznicze. Uprawa i zastosowanie Outlet Couplan François Lazaron Aymeric
- „Zioła w ogrodzie i w domu” Michał Mazik
