.png){kind=small}
Popeye w oryginale a po spolszczeniu Papaj to bohater komiksów i krótkometrażowych filmów animowanych stworzony w 1929 roku przez Elziego Crislera Segara w USA. Najbardziej jednak kojarzymy go z jego nieodłącznymi atrybutami, czyli fajką oraz puszką szpinaku i o tym ostatnim chciałbym Wam dziś nieco opowiedzieć. Czy rzeczywiście szpinak daje nadludzką siłę a tym bardziej, czy jest zdrowy?
Szpinak właściwości
Szpinak to warzywo należące do rodziny szarłatowatych i najprawdopodobniej pochodzi z Azji. Od zarania uważany jest za niezwykle zdrowe warzywo. Warto nadmienić, iż w obecnych czasach, szpinak praktycznie w stu procentach jest rośliną typowo uprawną i bardzo rzadko występuje w stanie dzikim. Pod tym względem jest podobny do soi, która także została sprowadzona do rośliny typowo uprawnej. Ma on jednak bardzo wiele prozdrowotnych właściwości, jest niskokaloryczny, bo w 100 gramach tego warzywa znajdziemy zaledwie 23 kcal, w czym 2,9 grama to białko, 3,6 grama to węglowodany, natomiast 0,4 grama stanowią tłuszcze. Zawiera on także, potas, cynk, magnez i żelazo oraz witaminy , m.in.: kwas foliowy, niacynę, A, B i C.
Szpinak ma wpływ na:
– ma wpływ na proces widzenia i przeciwdziała zaćmie oraz zwyrodnieniu plamki żółtej (beta-karoten, luteina i ksantyna pięciokrotnie lepiej przyswajają się ze szpinaku gotowanego), łagodzi objawy zapalenia spojówek oraz zespołu suchego oka
– jest bardzo przydatny do kontrolowania masy ciała, podczas badań nad szpinakiem odkryto, że zawiera on tylakoid. Jest to substancja redukująca apetyt ale też hamuje trawienie tłuszczy oraz zwiększająca efektywność odchudzania. Jednak aby powyższe pro zdrowotne właściwości mogły być wykorzystane w stu procentach, należy szpinak mocno rozdrobnić i zemleć
– epoksyksantofil i wiolaksantyna zmniejszają aktywność nowotworową, co pozwala na domniemywać, iz spożywanie szpinaku może zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe.
– potas, kwas foliowy i niski poziom sodu zawarte w szpinaku korzystnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy (spadek ciśnienia tętniczego krwi, zmniejszenie ryzyka udaru i zawału). Warto także wspomnieć o koenzymie Q10, który to zwiększa siłę mięśni w tym także mięśnia sercowego.
– glikoglicerolipidy znajdujące się w szpinaku mają działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze oraz chronią przed chorobą wieńcową.
Szpinak przeciwskazania
No dobrze, ale aby nie było za różowo szpinak to nie tylko cudowne warzywo, ma on także swoje mroczne strony. Zawiera duże ilości soli szczawianowych, przez co jego spożycie nie jest zalecane w kamicy moczowej, chorobach reumatologicznych, dnie moczanowej i chorobie wrzodowej. Co istotne, kwas szczawianowy jest substancją anty odżywczą, a co za tym idzie utrudnia wchłanianie innych substancji. Dodatkowo w jego skład wchodzą także azotany, które to są szkodliwe dla serca zwłaszcza w wysokich dawkach. Ciekawostką jest fakt, iż szpinak zapakowany w plastikowe torebki (szczególnie ten posiekany) jest potencjalnie najbardziej toksyczny, gdyż zachodzi proces przekształcenia azotanów do azotynów, co powoduje upośledzenie transportu tlenu przez hemoglobinę w krwinkach czerwonych. Szpinak i sałata rzymska zajmują 7. i 9. miejsce na liście top 20 produktów spożywczych w odniesieniu do wskaźnika ANDI (Aggregate Nutrient Density Index). Na liście 30 najzdrowszych warzyw i owoców szpinak zajmuje wysokie 5 miejsce, co potwierdza jego pozytywny wpływ na nasz organizm.
Szpinak wykorzystanie
Wpływ uprawy i przechowywania na walory smakowe i odżywcze szpinaku jest tak jak w przypadku innych warzyw bardzo istotny. Szpinak jest rośliną bardzo wszechstronną. Mimo że w ponad 90% składa się z wody, niewielkiej ilości białek i węglowodanów, jest on także świetnym źródłem innych substancji odżywczych i kluczowych makro- i mikroelementów, w tym witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Roślina ta jest bogata w błonnik ( 2,2g/100g), a także zawiera 20% dziennej dawki magnezu, 16% potasu i 15% żelaza w 100 gramach produktu. Natomiast jeżeli chodzi o zawartość witamin, tu jest tylko lepiej. Może Papaj znał właściwości szpinaku jeszcze przez naukowcami, kto wie. Zawiera aż 600% zalecanej dawki witaminy K, 190% witaminy A, 50% kwasu foliowego oraz 45% dziennej dawki witaminy C co sprawia, że jest jednym z najbardziej wartościowych warzyw liściastych.
Znaczący wpływ na to, jaka finalnie będzie zawartość tych prozdrowotnych witamin i minerałów ma oczywiście sposób uprawy i przechowywania. Przeprowadzono doświadczenie, w którym liście szpinaku wystawione na działanie światła o różnym natężeniu oraz temperatury przechowywania badano pod kątem stężenia substancji odżywczych. Wykazano, że odpowiednie oświetlenie liści pozwala na zachowanie, a czasem nawet zwiększenie stężenia substancji, takich jak: witaminy E, C i E oraz karotenoidów i kwasu foliowego. Szpinak jest rośliną uprawianą w chłodnych miesiącach jesienno-zimowych. Postanowiono sprawdzić, czy pora uprawy wpływa na skład chemiczny. Szpinak uprawiany późną jesienią w porównaniu z porą wczesnozimową zawiera więcej, potasu, wapnia, azotu, magnezu oraz manganu, a ten uprawiany wczesną zimą jest bogatszy w żelazo i fosfor. Rodzaj nawozu stosowanego przy uprawie także odgrywa istotną rolę. Zarówno ten organiczny jak i mineralny. Wykazano, że w przypadku tej rośliny najlepsze efekty daję nawóz organiczny. Efektem tego jest wyższa zawartość składników odżywczych.
Mało znany jest fakt, iż szpinak może być pomocny w leczeniu rozmaitych dolegliwości. Można do nich zaliczyć takie jednostki chorobowe jak: zapalenie płuc, osteoporoza, wzdęcia oraz najbardziej rozwinięta choroba cywilizacyjna, czyli otyłość. Badania wykazują, że ekstrakt szpinaku bogaty w tylakoidy (składnik chloroplastów) wydłużał po posiłkowy okres sytości w porównaniu z placebo. Związki te podawano grupie osób po posiłku, odpowiednio 5 g ekstraktu albo placebo, a następnie pobierano próbki krwi w celu oceny stężenia glukozy i lipidów. Badani otrzymujący szpinak określali swój poziom sytości według swoich odczuć jako istotnie większy w porównaniu z osobami go nie przyjmującymi. Jednocześnie wpływ na długoterminowe zmniejszenie apetytu był niewielki.
Badania sugerują, iż związki zawarte w liściach szpinaku mogą krótkotrwale hamować wydzielanie hormonów głodu, jak np. grelina, a także jednocześnie uwalniać hormony sytości, których przykładem może być cholecystokinina. Ponadto uważa się, że szpinak może zmniejszać wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego. Badania przeprowadzone w 2018 roku na szczurach wskazują na istotny wpływ szpinaku na obniżanie aktywności lipazy trzustkowej odpowiedzialnej za trawienie tłuszczów w przewodzie pokarmowym, a w dalszej kolejności na spadek tempa przyrostu masy ciała, nawet przy stosowaniu diety wysokotłuszczowej – ewentualna hiperlipidemia redukowana jest przez dużą zawartość związków antyoksydacyjnych zawartych w tej roślinie.
Podsumowanie
Podsumowując, po przeanalizowaniu fenomenu szpinaku, już coraz mniej dziwi fakt, że to właśnie tę roślinę wybrano jako źródło nadludzkiej siły Papaja. Sposób ukazania jej właściwości w kreskówce jest z oczywistych względów wyolbrzymiony, ale im dalej w las, a raczej w szpinak, roślina ta coraz bardziej zadziwia swoimi właściwościami i co najważniejsze smakiem. Sam pamiętam mój stosunek do szpinaku jako dziecko, nie ukrywam, że za nim nie przepadałem. Z biegiem lat się to zmieniło i jest dla mnie jednym z tak zwanych „SuperFood’s”, który staram się często dodawać do swojego codziennego jadłospisu co i Wam serdecznie polecam J
Bibliografia:
- Wydro D: Anti-aging na talerzu. Wydawnictwo AAAAM, Warszawa 2017.
- Achrem-Achremowicz J, Grabowska K, Ellnaim M: Budowa, występowanie oraz aktywność farmakologiczna glikoglicerolipidów. Farm Pol 2009; 65(3): 184-191.
- http://www.medrodzinna.pl/
- Wikipedia, wolna encyklopedia
- Roberts JL, Moreau R: Functional properties of spinach (Spinacia oleracea L.) phytochemicals and bioactives. Food Funct 2016; 7(8): 3337-3353
- United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, National Nutrient Database for Standard Reference Legacy Release: 11457, Spinach, raw. https:// ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/11457.
- Lester GE, Makus DJ, Hodges DM: Relationship between fresh-packaged spinach leaves exposed to continuous light or dark and bioactive contents: effects of cultivar, leaf size, and storage duration. J Agric Food Chem 2010; 58(5): 2980-2987.
- Citak S, Sonmez S: Mineral Contents of Organically and Conventionally Grown Spinach (Spinacea oleracea L.) during Two Successive Seasons. J Agric Food Chem 2009; 57(17): 7892-7898.
- Panda V, Shinde P, Dande P: Consumption of Spinacia Oleracea (spinach) and aerobic exercise controls obesity in rats by an inhibitory action on pancreatic lipase. Arch Physiol Biochem 2018: 1-8.
- Sahebkar-Khorasani M, Jarahi L, Cramer H et al.: Herbal medicines for suppressing appetite: A systematic review of randomized clinical trials. Complement Ther Med 2019; 44: 242-252.
- Montelius C, Erlandsson D, Vitija E et al.: Body weight loss, reduced urge for palatable food and increased release of GLP-1 through daily supplementation with green-plant membranes for three months in overweight women. Appetite 2014; 81: 295-304
- Roberts JL, Moreau R: Functional properties of spinach (Spinacia oleracea L.) phytochemicals and bioactives. Food Funct 2016; 7(8): 3337-3353.
){kind=link}