O niekorzystnym wpływie cukru na nasz organizm słyszymy od lat, mimo to w dalszym ciągu spożywamy go w nadprogramowych ilościach. Nic w tym dziwnego, ponieważ jest on po prostu wszechobecny. Dodajemy go parę razy na dzień do kawy i herbaty. Znajdziemy go nie tylko w słodyczach, ale także w jogurtach, chlebie, ketchupie i żywności wysoko przetworzonej. Czym jest cukier i jak wpływa na nasz organizm?
Czym jest cukier?
Cukier jest węglowodanem, czyli podstawowym źródłem energii dla organizmu człowieka, a produkt trawienia węglowodanów, czyli glukoza jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Cukier naturalnie dostarczany wraz z owocami i warzywami jest włączony do diety człowieka niemalże od początku istnienia ludzkości. Te naturalnie występujące w owocach i warzywach węglowodany to glukoza i fruktoza. Cukier spożywczy to sacharoza, ma postać białych, słodkich i łatwo rozpuszczalnych kryształków. Otrzymywany jest z trzciny cukrowej lub buraków cukrowych – cukier trzcinowy i buraczany pod względem budowy i właściwości nie różnią się od siebie.

Wpływ białego cukru na organizm człowieka
Cukry są w naszym organizmie niezbędne. Są źródłem energii, stanowią paliwo dla naszego mózgu, a do prawidłowego funkcjonowania potrzebujemy około 130 gramów glukozy na dzień. Nasz organizm pobiera energię nie tylko z cukru, ale także z innych związków chemicznych, które potrafi przekształcić w glukozę. Według zaleceń Światowej organizacji zdrowia, dzienna dawka cukru nie powinna przekraczać 50 gramów (12 łyżeczek), a dieta powinna opierać się na węglowodanach złożonych, czyli tych znajdujących się w produktach pełnoziarnistych, roślinach strączkowych, warzywach i owocach. Cukry tego rodzaju rozkładają się wolniej niż cukry proste i dzięki nim, zdecydowanie dłużej czujemy się nasyceni, poziom cukru w organizmie jest stabilny. W przeciwieństwie do cukrów prostych nie powodują również gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi, a także dostarczają organizmowi witaminy i minerały. Cukry proste, czyli biały cukier tak naprawdę jest źródłem pustych kalorii, powoduje gwałtowny wzrost cukru we krwi, a następnie jego gwałtowny spadek. To między innymi właśnie z tego powodu zyskał on złą sławę. Jego nadmierne spożywanie przyczynia się do:
- ryzyka zachorowania na cukrzycę typu II,
- ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia,
- wystąpienia insulinoodporności,
- zaburzeń pracy układu hormonalnego,
- powstania nadwagi lub otyłości,
- rozwoju próchnicy,
- rozwoju dolegliwości skórnych, jak np. trądzik.
Zdrowsze zamienniki białego cukru
Dziś znamy wiele zamienników cukru, które są równie słodkie, a przy tym są zdrowsze i nie dostarczają tylu pustych kalorii. Sprawdzą się w diecie osób, które chcą jeść zdrowo, chorych na cukrzycę, czy osób, które cierpią na choroby układu krwionośnego. Do najbardziej popularnych należy:
- ksylitol – czyli pozyskiwany z kory brzozy cukier brzozowy – jego smak i wygląd do złudzenia przypomina zwykły cukier spożywczy, ale ma aż 40% mniej kalorii. Poza tym ma niski indeks glikemiczny, więc może być stosowany przez diabetyków. Ksylitol ma także właściwości przeciwgrzybiczne i bakteriobójcze, a także prebiotyczne. Nadaje się doskonale do kawy, herbaty i do wypieków (z wyjątkiem ciasta drożdżowego, ponieważ nie aktywuje drożdży),
- stewia – produkowana z liści stewii, rośliny pochodzącej z Ameryki Południowej. Jest ona słodsza od cukru nawet do 300 razy, a przy tym nie zawiera kalorii. Wykazuje działanie prozdrowotne, działa przeciwgrzybiczo i bakteriobójczo, usprawnia funkcjonowanie układu odpornościowego i obniża ciśnienie krwi. Jej spożywanie nie ma wpływu na poziom glukozy we krwi, dlatego jest bezpieczna dla chorych na cukrzycę. Jej smak jest bardzo słodki, jednak dość charakterystyczny i nieco inny niż smak cukru. Dostępna jest w postaci granulek, płynu, proszku i suszonych liści,
- erytrytol – powstaje w procesie fermentacji glicerolu. Choć z wyglądu przypomina tradycyjny biały cukier jest jednak od niego mniej słodki. Zawiera jedynie 20 kcal na 100 g, nie podnosi poziomu glukozy we krwi, a jego indeks glikemiczny równa się zero, dlatego też jest bezpieczny dla diabetyków. Nie wykazuje on szczególnych właściwości prozdrowotnych i w całości jest wydalany z organizmu wraz z moczem,
- syrop klonowy – pozyskiwany z pni klonów kanadyjski syrop klonowy nie zawiera konserwantów, jest słodki, smaczny i zdecydowanie zdrowszy niż tradycyjny cukier, nie zawiera wyłącznie pustych kalorii, ale zawiera liczne substancje, które mają pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Wpływa on między innymi na poprawę odporności. Jest on jednak dosyć kaloryczny i ma zbliżony indeks glikemiczny do białego cukru, dlatego nie jest polecany chorym na cukrzycę,
- tagatoza – czyli cukier pozyskiwany z laktozy, jest niemalże tak samo słodki jak sacharoza, a przy tym ma zdecydowanie mniej kalorii – 150 na 100 g, a także niski indeks glikemiczny równy 7,5. Może więc być spożywana przez diabetyków.

W trosce o nasze zdrowie i samopoczucie, powinniśmy ograniczyć spożywanie białego cukru spożywczego, który szczególnie w połączeniu z jedzeniem wysoko przetworzonym i bogatym w niezdrowe tłuszcze, może przyczynić się do rozwoju chorób cywilizacyjnych, jakimi są cukrzyce typu II, miażdżyca i inne choroby układu sercowo-naczyniowego. Tym bardziej że wybór jego zdrowszych zamienników jest naprawdę spory i łatwo dostępny.