Sposób, w jaki odżywia się przyszła mama oraz kobieta karmiąca ma ogromne znaczenie dla rozwoju jej dziecka. W wyniku wielu obserwacji i badań, naukowcy doszli do wniosku, że dieta przyszłej mamy jest jednym z czynników, które tworzą warunki w jej brzuchu, czyli środowisko rozwoju jej dziecka. Jeżeli wspomniane środowisko jest niesprzyjające wówczas w organizmie dziecka mogą zachodzić niekorzystne zmiany. Te z kolei mogą prowadzić do różnego rodzaju schorzeń.
Lekarze i dietetycy podkreślają znaczenie prawidłowej diety u przyszłych mam. Jednocześnie zauważają, że zmiany, które zachodzą w jej ciele (m.in. wynikające ze wzrostu poziomu progesteronu) powodują ograniczenie przyswajalności niektórych witamin i mikroelementów. Dodatkowo rozwijające się dziecko powoduje zwiększenie zapotrzebowania na część z nich.
Przyszła mama powinna więc wspomóc właściwą dietę odpowiednią suplementacją już w okresie starania się o dziecko i kontynuować to połączenie do zakończenia karmienia piersią.
Które witaminy i składniki przyjmować w okresie planowania dziecka, ciąży oraz karmienia piersią?
Do najważniejszych składników należą przede wszystkim kwas foliowy, żelazo ,witamina D3, kwasy omega-3 i jod.
W okresie ciąży i laktacji znacząco wzrasta zapotrzebowanie również na inne witaminy i mikroelementy.
Organizm przyszłej mamy musi zaspokoić zarówno jej potrzeby żywieniowe, jak i rozwijającego się dziecka.
Kwas foliowy
To jeden z najważniejszych związków dla rozwijającego się dziecka. Jego niedobór może przyczyniać się m.in. do rozwoju wad układu nerwowego dziecka. Badania dowodzą, że składnik ten wpływa również na prawidłową masę urodzeniową dziecka oraz odpowiedni czas trwania ciąży. Kwas foliowy jest również potrzebny dla zdrowia przyszłej mamy – wpływa m.in. na jej układ odpornościowy oraz produkcję krwi.
O tym, ile spożywać kwasu foliowego powinien zadecydować lekarz. Zalecane dawki uzależnione są od ryzyka wystąpienia wad płodu i wahają się od 400μg do nawet 5mg na dobę.
Warto zaznaczyć, że kwas foliowy, aby mógł być prawidłowo wykorzystywany przez organizm, musi zostać przekształcony w jego biologicznie aktywną postać 5-MTHF. Przekształcenie to jest związane m.in. z udziałem enzymu reduktazy (MTHFR). Według danych nawet 40% populacji europejskiej doświadcza problemów związanych z obniżoną aktywnością tego enzymu. W rezultacie organizm nie przekształca kwasu foliowego prawidłowo. Wówczas zalecane jest uzupełnienie suplementacji aktywną formą kwasu foliowego, która nie musi ulegać wspomnianym wcześniej przekształceniom.
Żelazo
Wspiera układ odpornościowy oraz produkcję krwi. Niedobory tego składnika mogą prowadzić do przedwczesnego porodu. Niedobory żelaza u mam karmiących mogą wpływać negatywnie na rozwój psychomotoryczny dziecka. Naturalnymi źródłami żelaza są m.in. podroby (gł. wątroba i nerki), czerwone mięso, jaja. Przyswajalność żelaza zmniejsza obecność niektórych białek, polifenoli i fitynianów, a zwiększa obecność witaminy C.
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementację żelaza u kobiet, u których występuje ryzyko wystąpienia niedoborów tego składnika. W czasie planowania ciąży rekomendowana dawka to minimum 18 mg, w okresie ciąży 26-27 mg, a w czasie karmienia piersią – 20 mg.
Witamina D3
Jest niezbędna do prawidłowego rozwoju układu szkieletowego rozwijającego się dziecka. Dodatkowo wpływa na zdrowie mamy – jej układ odpornościowy, a także mięśnie i kości. Synteza przezskórna, która zachodzi podczas wystawiania ciała na działanie promieni słonecznych, pokrywa około 80% dziennego zapotrzebowania na witaminę D3. Ze względu na geograficzne położenie Polski odpowiednia ekspozycja na słońce jest w zasadzie niemożliwa w okresie jesienno-zimowym. Pozostałe 20% zapotrzebowania na witaminę D3 zapewnia właściwa dieta (np. jaja, ryby).
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by kobiety planujące ciążę, będące w ciąży oraz karmiące piersią przyjmowały witaminę D3 w dawce 2 000 IU / dobę.
DHA / EPA
Ich suplementacja jest niezwykle istotna zarówno dla rozwijającego się dziecka jak i zdrowia mamy. DHA jest niezbędny do prawidłowego rozwoju widzenia oraz mózgu.EPA przyczynia się do prawidłowej pracy serca. Rekomendowane jest przyjmowanie co najmniej 600 mg DHA dziennie wprzypadku niskiego spożycia ryb przez kobietę w ciąży. Jednocześnie zaleca się kontynuować suplementację w okresie karmienia piersią, by zapewnić optymalną zawartość DHA w mleku matki. Źródłem DHA powinny być małe ryby lub algi z rodzaju Schizochytrium.
Jod
W czasie ciąży zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacząco wzrasta ze względu na jego utratę przez nerki oraz ze względu na potrzeby rozwijającego się dziecka. Niedobór jodu u przyszłych mam może prowadzić do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego rozwijającego się dziecka oraz zwiększenia ryzyka wystąpienia u niego niedorozwoju mózgowego. Specjaliści zalecają kobietom przyjmowanie 200 μg jodu na dobę od momentu planowania ciąży do karmienia piersią włącznie.
Pozostałe witaminy i minerały
W czasie ciąży i karmienia piersią wzrasta zapotrzebowanie również na inne mikroelementy i witaminy. Przykładowo: na witaminę A (w okresie karmienia piersią o 85%), witaminę C (w czasie karmienia do 60%), E, witaminy z grupy B oraz cynk, magnez, selen czy biotynę.
Należy zaznaczyć, że zmiany zachodzące w organizmie przyszłej mamy ograniczają przyswajanie niektórych składników diety. W takiej sytuacji można wspomóc zbilansowaną dietę poprzez właściwą suplementację dostosowaną do indywidualnych potrzeb kobiety.