Czosnek – niezwykła roślina i jej właściwości

Zdania o czosnku są bardzo różne. Dla wielu jest on nieodzownym składnikiem codziennej diety. Jest przyprawą używaną praktycznie w każdym daniu, ale inni uważają go za zbyteczny i nie są fanami jego specyficznego ostrego smaku i zapachu. Jest także grupa, która wątpi w jego skuteczność wspomagania leczenia różnych chorób. Obecnie czosnek wraca do łask, przestaje być traktowany tylko jako dodatek do potraw czy przyprawa, lecz z uwagi na szereg prozdrowotnych właściwości jest na coraz to szerszą skalę wykorzystywany również jako środek terapeutyczny i wspomagający leczenie rozmaitych schorzeń. Zweryfikujemy, co jest mitem na jego temat, a co jak najbardziej prawdą i w jaki sposób możemy go użyć – nie tylko w kuchni.

Fakty na temat czosnku

Czosnek, czosnek zwyczajny (Allium sativum L.) jest rodzajem byliny, obecnie uprawianym na całym świecie. Pierwotnie pochodzi on z Azji Środkowej. Należy do tego samego rodzaju co cebula, szczypiorek czy por. Na dalekim wschodzie wykorzystywany był już od starożytności, gdzie oprócz stosowania jako przyprawę, zyskał popularność jako jeden z najstarszych udokumentowanych medykamentów. Pierwsze wzmianki o czosnku datowane są na ponad 5000 lat temu. Już starożytni cenili jego prozdrowotne właściwości. Wzmianki o czosnku pojawiały się w manuskryptach pochodzących m.in.: ze starożytnego Rzymu, Grecji, Chin oraz Indii. Już wtedy znano jego właściwości lecznicze i stosowano go jako środek poprawiający trawienie, leczący zakażenia ran oraz poprawiający wydolność fizjologiczną i kondycję. Właśnie z tego powodu podawano go starożytnym atletom przez Igrzyskami, czy gladiatorom walczącym w Koloseum.

Skład chemiczny czosnku

Czosnek jest niskokaloryczny, jednocześnie posiadając bardzo dużą gęstość odżywczą. Waga jednego ząbku oscyluje średnio w okolicach 3 gramów. Porcja ta ma 4,5 kcal z czego 0,2 grama to białka, 1 gram to węglowodany. W 100 gramach czosnku jest około 152 kcal, ale należy pamiętać, że ze względu na brak możliwości jego spożywania w tak dużych ilościach o wiele bardziej wartościowe są substancje siarkowe, które zawiera. Ponadto dostarcza także takie składniki jak selen, mangan, witamina B6 oraz błonnik. Zawiera niewielkie ilości miedzi, potasu, wapnia, fosforu i witaminy B1.

Charakterystyczny smak i zapach czosnek zawdzięcza wielu różnym związkom siarki, szczególnie tym rozpuszczalnym w tłuszczach. Dodatkowo, także one warunkują jego pozytywny wpływ na organizm człowieka. Niestety mogą one wywoływać również niekorzystne efekty, takie jak podrażnienia błon śluzowych i skóry oraz układu pokarmowego. Poprzez zmiażdżenie główki czosnku, wywołamy szereg reakcji chemicznych, w efekcie których powstanie wiele nowych substancji czynnych biologicznie. Wśród nich są te o najsilniejszym efekcie terapeutycznym i są to kolejno: allicyna, alliina, ajoen, S-allylcysteina, sulfid diallilowy (DAS).

CZOSNEK MIELONY BIO 50 g – DARY NATURY Kup

CZOSNEK ŚWIEŻY BIO (POLSKA) (około 125 g) Kup

CZARNY CZOSNEK BIO (1 sztuka) – PRZETWORY Z NATURY Kup

CZOSNEK SUSZONY W KAWAŁKACH BIO 50 g – DARY NATURY Kup

Wpływ czosnku na układ odpornościowy

Czosnek wywiera na nasz układ odpornościowy prozdrowotny wpływ. Jego rola jest w tym przypadku nie do przecenienia. Nie dziwi więc fakt, że staje się coraz częściej istotnym składnikiem środków na wspomaganie naturalnej odporności. Potwierdzają to badania przeprowadzone w Australii. Ich celem było zbadanie w jaki sposób składniki aktywne zawarte w czosnku wpłyną na podatność badanych na infekcje. Na 146 osób biorących udział w badaniu, w grupie regularnie spożywającej suplementy czosnku odnotowano mniej infekcji (24) niż w grupie zażywającej placebo (65 infekcji). Co więcej czas trwania takowej był średnio krótszy o 3,5 dnia w porównaniu do grupy kontrolnej. Dawki stosowane w badaniach wynosiły od 500mg – 2650mg dziennie ekstraktu z czosnku (dojrzewającego).

Wyciąg ten jest tak skuteczny ze względu na obecność allicyny czyli naturalnego antybiotyku oraz tiosiarczanów, przez co skuteczność przeciwko bakteriom występującym m.in. w jamie ustnej jest wysoka. Niestety tak silne właściwości posiada tylko czosnek świeży i dodatkowo niepoddany działaniu wysokiej temperatury. Sprawia to, że jego zastosowanie w praktyce jest utrudnione, z uwagi na ostry smak i zapach. Dodatkowo, należało by spożywać jego duże ilości, dlatego rozwiązaniem są wyciągi i ekstrakty z czosnku.

Działanie czosnku na układ krążenia

Jest to jak do tej pory najlepiej zbadana właściwość czosnku. Wykazuje on działanie obniżające ciśnienie krwi, cholesterol całkowity ale też i LDL czyli ten niekorzystny dla naszego zdrowia. Podwyższa za to cholesterol HDL zwany inaczej „dobrym cholesterolem” oraz zmniejsza ryzyko choroby miażdżycowej. Czosnek oraz suplementy czosnku zawierające S-allylcysteinę są w stanie znacząco obniżyć ciśnienie krwi.

Przeanalizowano ponad 20 badań klinicznych i wyniki pokazały, że suplementacja czosnku w formie ekstraktu lub wyciągu była w stanie obniżyć ciśnienie krwi rozkurczowe jak i skurczowe. Należy zaznaczyć, że owe badania były prowadzone tylko wśród pacjentów ze zdiagnozowanym nadciśnieniem. Odpowiednio o 8-9 mmHg oraz 6-7mmHg w porównaniu do grup zażywających placebo. Aby lepiej to zobrazować, wspomnę tylko, iż jest to wartość porównywalna z lekami na nadciśnienie. Co ciekawe efekt ten występował tylko i wyłącznie w grupie z nadciśnieniem, u osób zdrowych mimo zażywania takiej samej ilości suplementu, ciśnienie krwi pozostało bez zmian. Czosnek także pozytywnie wpływa na regenerację uszkodzonych komórek mięśnia sercowego. Zażywanie 1000mg surowego czosnku przez osoby z chorobą miażdżycową, spowodowało poprawę wydolności podczas ćwiczeń fizycznych.

Wpływ czosnku na demencję i chorobę Alzheimera

To kolejny mało znany fakt. Czosnek może być wsparciem w zmniejszeniu objawów w/w schorzeń. Z uwagi na fakt, iż zawiera duże ilości przeciwutleniaczy, które to znacznie redukują ilość wolnych rodników. Wolne rodniki prowadzą do uszkodzeń oksydacyjnych tkanek, walnie przyczyniając się do przyśpieszenia procesów starzenia i degeneracji komórek, w tym tych mózgowych. Przeprowadzono badania, które potwierdziły, że czosnek może pozytywnie wpływać na zwiększenie aktywności enzymów przciwutleniających, które z kolei to obniżają stres oksydacyjny.

Czosnek a zdrowie układu kostnego

Tu sytuacja wygląda nieco inaczej. Mimo, że do tej pory nie przeprowadzono żadnych badań na ludziach w celu określenia wpływu substancji znajdujących się w czosnku, takowe wykonano na gryzoniach. Wykazały one zwiększoną ilość estrogenu u samic po spożyciu ekstraktów z czosnku. Podążając tym tokiem rozumowania, może to prowadzić do zmniejszenia ryzyka utraty masy kostnej u kobiet w okresie po i około menopauzalnym. To właśnie wtedy znacząco zwiększa się ryzyko związane z degradacją tkanki kostnej, mogącej prowadzić do osteoporozy. Może to sugerować, że zarówno suplement jak i świeży produkt ma korzystny wpływ na zdrowie kości u kobiet. Rośliny takie jak cebula, czy właśnie czosnek na dodatek mogą również przeciwdziałać chorobom stawów, jednak badania w dalszym ciągu są prowadzone.

Przeciwwskazania do spożywania czosnku

Należy sobie zadać pytanie czy istnieją przeciwwskazania dla spożywania czosnku. Jak w przypadku każdego produktu spożywczego i tu znajdziemy takowe. Pierwsza grupa osób to te, które naturalnie są na niego uczulone. Uważać także powinni Ci u których występują zaburzenia krzepnięcia krwi oraz przyjmujący leki na jej rozrzedzenie. We wszystkich przypadkach konieczna jest konsultacja lekarska.

Podsumowanie

Podsumowując, czosnek najlepiej sprawdza się w roli przyprawy lub dodatku do dań. Bardzo ciężko jest go spożyć w dużej ilości zwłaszcza w surowej formie. Spotkać możemy go w wielu formach. Występuje w postaci całych główek i ząbków aż po pasty, ekstrakty, wyciągi, suplementy czy jako sproszkowana przyprawa lub marynowany, ale i kiszony. Może być dodawany do naprawdę sporej ilości dań w tym do wywarów mięsnych, warzywnych, zup czy sosów. Jego silny zapach i smak sprawia, że urozmaici niejedno danie unikalnym smakiem i aromatem. Właśnie w takiej formie jest łatwiejszy do spożycia, ale pamiętajmy o utracie wartości odżywczych, wraz z obróbką termiczną, marynowaniem czy kiszeniem.

Należy zwrócić uwagę na fakt, iż największym producentem czosnku są Chiny, lecz w myśl przysłowia „cudze chwalicie, swego nie znacie”, polski czosnek cechuje o wiele wyższa jakość jak i walory odżywcze, niż ten z dalekiego wschodu. Mimo istotnie wyższej ceny jego jakość jest nieporównywalna. Dlaczego, to który powinniśmy wybrać powinno być oczywiste.

W czasach gdzie dominują przeróżne suplementy na każde jedno schorzenie, powrót do natury i ziół jest najlepszym wyborem. Gorąco zachęcamy do ugoszczenia czosnku w waszej kuchni i eksperymentowania z coraz to nowymi potrawami z jego udziałem. Aż szkoda nie korzystać z takich dobroci natury.

Biblliografia:

Majewski, M. (2014). Allium sativum: facts and myths regarding human health. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 65(1).
Kyo, E., Uda, N., Kasuga, S., & Itakura, Y. (2001). Immunomodulatory effects of aged garlic extract. The Journal of nutrition, 131(3) 1075S-1079S.
Amagase H, et al. Intake of garlic and its bioactive components. J Nutr. (2001)
Block E. The chemistry of garlic and onions. Sci Am. (1985).
garlic”. Food Dictionary, Epicurious.com. Archived from the original on May 24, 2012. Retrieved April 14, 2010.

Dhawan, V., & Jain, S. (2005). Garlic supplementation prevents oxidative DNA damage in essential hypertension. Molecular and cellular biochemistry, 275(1), 85-94.
Josling, P. (2001). Preventing the common cold with a garlic supplement: a double-blind, placebo-controlled survey. Advances in therapy, 18(4), 189-193.
Williams, F. M., Skinner, J., Spector, T. D., Cassidy, A., Clark, I. M., Davidson, R. M., & MacGregor, A. J. (2010). Dietary garlic and hip osteoarthritis: evidence of a protective effect and putative mechanism of action. BMC musculoskeletal disorders, 11(1), 1-8.
https://pl.wikipedia.org/
https://www.agrofakt.pl/bedzie-cena-czosnku-2018-r/