.png){kind=small}
- Nazwa produktu na etykiecie
- Jak rozszyfrować skład produktu?
- Symbole „E” na etykiecie – czy wszystkie są złe?
- Etykieta a informacje o alergenach
- Dobrze odczytując etykietę pozwoli osobom z nadwrażliwością pokarmową wybrać właściwy produkt
- Wartość odżywcza podana na etykiecie
- Data na opakowaniu – jak ją właściwie odczytywać?
- Czy na etykiecie mogą znaleźć się inne informacje?
Konsumenci różnie podchodzą do informacji umieszczonych na etykietach produktów spożywczych. Alergicy zwracają uwagę na alergeny, osoby na diecie redukcyjnej – na skład i wartość energetyczną. Ci, którzy dbają o jakość i bezpieczeństwo żywności, skupiają się na dacie przydatności do spożycia. Z perspektywy dietetyka, istotne jest, aby umieć zrozumieć i analizować wartość odżywczą produktu. Poznajmy więc tajemnice etykiet i jak właściwie je czytać by w pełni świadomie dokonać wyboru.
Nazwa produktu na etykiecie
Produkty często rozpoznajemy po opakowaniu, ale warto upewnić się, że nie jest ono podobne do opakowania konkurencyjnego produktu, które może nas zmylić. Czasami nazwa produktu informuje nas o jego sposobie przetworzenia, np. „mrożony” czy „wędzony”. Ważne, by nazwa produktu nie była zastąpiona przez markę czy nazwę stworzoną wyłącznie do celów marketingowych. Zawsze zwracaj uwagę na nazwę – czy to ser, wyrób seropodobny, masło czy mix tłuszczowy. Choć różnica jest drobna, dotyczyć będzie zupełnie innych produktów.
Jak rozszyfrować skład produktu?
Składnikami produktu są wszelkie substancje, w tym dodatki, które zostały użyte w procesie produkcji i pozostały w produkcie finalnym. Na etykiecie składniki są podane w porządku malejącym – im dalej na liście, tym mniej danego składnika w produkcie.
Istnieją wyjątki, gdy składniki nie muszą być wymienione, jak w przypadku świeżych owoców, warzyw (w tym ziemniaków), wody gazowanej, octu (jeśli nie ma innych dodatków) oraz produktów takich jak ser, masło, fermentowane mleko i śmietana, o ile nie zawierają dodatkowych składników, np. enzymów czy kultur bakterii.
Unikaj produktów z długą listą składników o nieznanych nazwach oraz tych zawierających syrop glukozowo-fruktozowy, cukier, tłuszcz palmowy, kokosowy lub tłuszcz trans.
Symbole „E” na etykiecie – czy wszystkie są złe?
Substancje dodatkowe są dodawane do żywności w celu poprawy jej smaku, wyglądu, trwałości czy tekstury. Oznaczenie „E” informuje, że substancja przeszła ocenę bezpieczeństwa i stosowana jest w ilościach, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, na podstawie dostępnych badań. Przykładami takich substancji są glutaminian sodu (E621) czy aspartam (E951), a także powszechnie stosowane kwasek cytrynowy, sól czy karmel.
Niektóre barwniki, jak tartrazyna (E102) i czerwień Allura (E129), mogą wpływać na nadpobudliwość i koncentrację u dzieci. Po ponownej ocenie zmniejszono dopuszczalne ich stężenie w produktach.
Etykieta a informacje o alergenach
Producenci mają obowiązek informowania konsumentów o alergenach zawartych w produktach. Lista substancji wywołujących alergie lub nietolerancje znajduje się w rozporządzeniu UE (Załącznik 2 Rozporządzenia nr 1169/2011). Należą do nich m.in. zboża, skorupiaki, jaja, ryby, orzeszki arachidowe, soja, orzechy, seler, gorczyca, sezam, dwutlenek siarki, łubin i mięczaki.
Nawet jeśli produkt nie wymaga podania pełnej listy składników (np. napoje alkoholowe), producent musi wskazać obecność alergenów. Czasem, mimo zachowania ostrożności, nie można wykluczyć obecności innych alergenów w produkcie. W takich przypadkach etykieta informuje np. o „śladowych ilościach orzeszków arachidowych”.
Dobrze odczytując etykietę pozwoli osobom z nadwrażliwością pokarmową wybrać właściwy produkt
Osoby z nadwrażliwością pokarmową muszą dokładnie sprawdzać etykiety produktów. Alergeny są zazwyczaj wyróżnione, ale inne składniki, które mogą wywołać objawy nietolerancji, nie zawsze są widoczne.
Przy diecie eliminacyjnej ważne jest, aby wiedzieć, które składniki należy unikać. Należy również pamiętać, że w produkcie mogą pojawić się śladowe ilości alergenów. Może to być efektem kontaktu z innymi produktami na tej samej linii produkcyjnej.
Zawsze należy więc sprawdzić, czy produkt nie zawiera alergenu, na który reagujesz. Alergeny, jak mleko, orzechy czy jaja, są zazwyczaj wyróżnione pogrubieniem lub podkreśleniem.
Wartość odżywcza podana na etykiecie
Referencyjna Wartość Spożycia (RWS) określa ilość składników odżywczych, które przeciętny dorosły człowiek powinien spożyć w ciągu dnia, według badań naukowych.
RWS nie uwzględnia indywidualnych różnic, jak wiek, masa ciała czy aktywność fizyczna, więc nie jest to wartość dostosowana do każdej osoby.
Najczęściej wartość ta odnosi się do jednej porcji produktu. Celem jest pomoc w monitorowaniu spożycia składników, szczególnie tych, które mogą być spożywane w nadmiarze, jak cukier czy sód.
Etykiety produktów zawierają informacje o wartościach odżywczych, w tym o kaloriach, białkach, węglowodanach, tłuszczach, błonniku, sodzie oraz wybranych witaminach i minerałach.
Data na opakowaniu – jak ją właściwie odczytywać?
„Należy spożyć do” lub „przed końcem” to data, do której producent gwarantuje odpowiednią jakość produktu. Sprawdzaj ją zawsze, ale pamiętaj, że nie jest to data produkcji.
Niektóre produkty, takie jak świeże owoce, warzywa, alkohole (ponad 10% obj.), pieczywo spożywane w ciągu 24 godzin, ocet, sól, cukier, cukierki i guma do żucia, nie muszą mieć podanej daty.
Data minimalnej trwałości może być podana jako:
- „Najlepiej spożyć do…” – dotyczy produktów łatwo psujących się, gdzie podany jest dzień, miesiąc, rok,
- „Najlepiej spożyć przed/przed końcem” – dla produktów o dłuższym okresie trwałości, zazwyczaj podano miesiąc i rok.
Produkty po tej dacie mogą stracić na jakości, np. zmienić smak, zapach, kolor. Jednak w przypadku niepsujących się towarów, ich spożycie nie stanowi dużego ryzyka. Mimo to, produkty łatwo psujące, jak nabiał czy pieczywo, nie powinny być jedzone po upływie daty. Może to zagrażać zdrowiu.
Czy na etykiecie mogą znaleźć się inne informacje?
Sprawdzaj etykiety pod kątem dodatkowych informacji, takich jak „niska wartość energetyczna” lub „brak cukru”. Oświadczenia żywieniowe wskazują na szczególne właściwości produktu, np. jego wartość kaloryczną lub odżywczą.
Bądź czujny na nieuczciwe praktyki, jak np. twierdzenie, że olej „nie zawiera cholesterolu”, gdyż żaden olej go naturalnie nie ma.
Na etykiecie mogą pojawić się oznaczenia świadczące o jakości produktu, np. certyfikaty rolnictwa ekologicznego lub regionalnego. Tylko produkty spełniające określone wymagania otrzymują te znaki. Zdarza się, że producenci stosują podobne znaki, by wprowadzić konsumenta w błąd, dlatego warto znać autoryzowane oznaczenia. Oznaczenia te mogą być regulowane przepisami UE, międzynarodowymi organizacjami lub krajowymi systemami jakości.
