.png){kind=small}
- Czym właściwie jest alergia pokarmowa?
- Alergia na ryby oraz skorupiaki
- Alergia na rozmaite orzechy, w tym ziemne
- Alergia na jaja kurze
- Alergia na soję
- Czym są alergie krzyżowe?
- Podsumowanie
- Bibliografia
Alergie pokarmowe, są zjawiskiem stosukowo częstym w dzisiejszym społeczeństwie. Odsetek alergików wzrasta praktycznie z roku na rok. Swego rodzaju paradoksem jest fakt, iż najwięcej tego typu pacjentów znajdziemy w państwach wysokorozwiniętych. Na taki stan rzeczy wpływ ma wiele czynników, a do najpopularniejszych produktów mogących wywoływać reakcje alergiczne należą białka mleka krowiego, jaja, ryby, owoce morza, ale również orzechy i pszenica. Dlatego też w niniejszym tekście, postaramy się zgłębić przyczyny takiego stanu rzeczy, jak i wskazać produkty, mogące być dobrą alternatywą dla powyższych alergenów.
Czym właściwie jest alergia pokarmowa?
Alergią nazywamy nieprawidłową i zazwyczaj nadmierną reakcję organizmu na kontakt z pewnymi substancjami, zwanymi także alergenami. Wyróżniamy cztery podstawowe typy takowych reakcji i są to kolejno: pokarmowa, wziewna, infekcyjna oraz kontaktowa. Skupimy się tylko na pierwszym rodzaju, jednak na wstępie warto zaznaczyć, iż alergia pokarmowa to nie to samo co nietolerancja pokarmowa. W pierwszym przypadku, nasz organizm reaguje w nieprawidłowy sposób na obecność specyficznych białek i stara się je zwalczyć, często z niekorzystnym skutkiem dla całego ustroju. W przypadku większej ilości alergenu, bądź skrajnej nadwrażliwości, może dojść nawet do stanu zagrażającemu życiu. Co ciekawe, w niektórych przypadkach, aby do takowej doszło, wymagana jest obecność różnych kofaktorów. Pod tym określeniem skrywają się czynniki, ale również substancje, które mogą aktywować, bądź przyśpieszać reakcję alergiczną. Dobrymi przykładami, są chociażby, różnorakie infekcje bakteryjne bądź wirusowe, jak i nadmierny wysiłek fizyczny, leki, przewlekły stres, a nawet alkohol. Natomiast w przypadku nietolerancji, mamy do czynienia zazwyczaj z brakiem odpowiednich enzymów do przetrawienia takowych związków, przez co odczuwamy dyskomfort oraz inne objawy, chociażby biegunki. Warto dodać, że w znacznej większości, nie są to reakcje zagrażające życiu, aczkolwiek nader nieprzyjemne i uciążliwe. W 1995 roku, grupa naukowców na podstawie zebranych danych, określiła zbiór alergenów, które w naszej populacji najczęściej wywołują silną reakcję alergiczną organizmu. Takowa lista została z kolei zatwierdzona w roku 1999 przez Codex Alimentarius Commission i do dnia dzisiejszego nosi miano ,,Wielkiej Ósemki’’. Znajdują się na niej: mleko krowie, soja, orzechy oraz orzeszki ziemne, skorupiaki, ryby, jaja kurze i pszenica.
Alergia na ryby oraz skorupiaki
Białka obecne w rybach oraz skorupiakach, możemy śmiało określić mianem – silnych alergenów. Reakcje alergiczne powstające po ich spożyciu, są zazwyczaj szybkie, jak i gwałtowne. Niekiedy, może nawet dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który z kolei jest niezwykle groźny dla naszego zdrowia i życia. Warto pamiętać, że osoby silnie uczulone, powinny unikać nawet samego ich zapachu czy kontaktu z samym pokarmem, ale także osobą, która takowy miała w niedługim odstępie czasu. Co prawda, są to przypadki rzadkie, lecz jak najbardziej mają miejsce. Niektóre białka tracą swoją alergenność po poddaniu ich obróbce termicznej. Niestety w tym gronie nie znalazły się białka ryb oraz skorupiaków. Wszakże, są one odporne na takowe zabiegi i w żadnym wypadku nie tracą swoich właściwości jako potencjalne alergeny. Dodatkowo, osoby mające uczulenie na ryby, w większości, są również uczulone na skorupiaki. Pojawia się zatem pytanie, czym możemy zastąpić te pokarmy? Najlepszym wyborem będzie żywność, posiadająca w swoim składzie podobne makro i mikroelementy. Dobrym wyborem będzie włączenie do diety większych ilości orzechów, jak i zadbanie o odpowiednią podaż białka. Możemy spożywać rozmaite mięsa, ale także jajka, czy wzbogacić swój codzienny jadłospis o oliwę z oliwek. Ryby, są niezwykle bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych i dobrze przyswajalnego białka, dlatego warto również spożywać chociażby, pestki słonecznika, dyni, czy siemię lniane, jak i starać się zadbać o ewentualną suplementację tychże kwasów tłuszczowych.
Alergia na rozmaite orzechy, w tym ziemne
Wszelkiej maści orzechy, są bardzo silnym alergenem. Działanie takie wykazuje niemal 15 ich rodzajów. Jednak to orzechy ziemne (arachidowe), wiodą prym w tymże zestawieniu. Powodują one silne odczyny alergiczne, często prowadząc do wstrząsu anafilaktycznego – zwłaszcza w większych ilościach. Bardzo ciężko pozbawić je tych właściwości, a to z uwagi na odporność białek w nich zawartych. Dlatego też wszelkie metody pozbawienia ich właściwości alergizujących, jak do tej pory kończyły się niepowodzeniem. Co ciekawe, takowe uczulenie występuje o wiele częściej wśród dzieci i młodzieży, niż u osób dorosłych. Jednak taka alergia nie przechodzi wraz z wiekiem, możliwe jest jedynie lekkie złagodzenie objawów alergicznych, występujących po spożyciu. Orzechy w diecie, możemy zastąpić na kilka sposobów. Pierwszym z nich, jest spożywanie orzechów, które co prawda są tak nazywane, ale w żadnym wypadku nie zaklasyfikowano ich jako takowe. Mowa o orzechach kokosowych, ale również gałce muszkatołowej. Możemy również wprowadzić do diety rozmaite oleje z orzechów. Nie wywołają one reakcji alergicznej, lecz należy wybierać tylko te rafinowane, gdyż tylko te są bezpieczne dla alergików. Dodatkowo, warto wybierać chociażby prażony owies, nasiona sezamu, pestki słonecznika i dyni, wiórki kokosowe, ale także orzechy pinii.
Alergia na jaja kurze
Białka występujące w jajach kurzych, również należą do silnych alergenów. Jednak powinniśmy poświęcić im więcej uwagi, chociażby dlatego, iż zazwyczaj są wprowadzane do diety dziecka, zaraz po mleku. Warto pamiętać, że o wiele silniejsze właściwości alergizujące posiada białko jaja, dlatego zdążają się sytuacje, gdy spożywanie samych żółtek nie wywołuje negatywnych objawów. Co ciekawe, najwięcej uczuleń odnotowywanych jest pomiędzy 4 a 5 rokiem życia. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że w przeciwieństwie do poprzedników – możliwe jest zmniejszenie potencjału alergizującego jaja kurzego. Według najnowszych badań, gotowanie jajek może zmniejszyć go, aż o 75 %, jednak takowa obróbka termiczna powinna trwać około 10 minut. Warto dodać, że smażenie oraz pieczenie jajek, jest jeszcze bardziej efektywne i odnotowano, że od 50 do 85 % badanych alergików, tolerowało dobrze jaja po odpowiedniej obróbce termicznej. Najczęstszymi środkami zaradczymi w przypadku alergii jest wprowadzenie diety eliminacyjnej, jednak tym samym rezygnujemy z wielu prozdrowotnych składników odżywczych. Dlatego też należy szczególnie zadbać o odpowiednią podaż białka w diecie. Warto zwiększyć spożycie mięsa, nawet czerwonego, gdyż zapewnimy sobie tym samym podaż żelaza. Dobrym wyborem będzie z pewnością wołowina, jagnięcina, mięso z królika czy indyka. Sięgajmy także po ryby i owoce morza, oczywiście tylko w przypadku, gdy nie jesteśmy na nie uczuleni. Musimy również zadbać o odpowiednią ilość warzyw i owoców. Szczególnie dobrze w tym przypadku sprawdzą się buraki, morele, brokuły oraz brzoskwinie. Dodatkowo warto spożywać oleje roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej słonecznikowy lub rzepakowy.
Alergia na soję
Soja jest dla naszej populacji stosunkowo nowym nabytkiem spożywczym. Dlatego też nie dziwi fakt, iż u wielu osób wywołuje silne reakcje alergiczne. Co prawda przez długi okres czasu, była z powodzeniem stosowana u niemowląt, wykazujących alergie na białka mleka. Pomimo tego, szacuje się, że niemal 14 % dzieci uczulonych na mleko, jednocześnie jest także uczulone na białka soi. Dodatkowo jest produktem stosunkowo tanim, zawiera dużo białka jak na roślinę oraz jest po prostu smaczna. Z tego powodu jest również szeroko wykorzystywana w przemyśle spożywczym. Zwłaszcza lecytyna sojowa wchodzi w skład wędlin, sosów, słodyczy, a nawet kapsułek leków. To wszystko sprawia, że alergicy muszą naprawdę uważać i pieczołowicie czytać niemal każdy skład produktu, gdyż potencjalnie może zawierać soję. Dodatkowo, jak do tej pory nie znaleziono sposobu, by zmniejszyć jej efekt, alergizujący, dlatego warto rozważyć dietę eliminacyjną. Jednak mimo wszystko soja, zwłaszcza w Europie – nie jest produktem wiodącym. Dlatego też eliminując ją z diety i odżywiając się zdrowo, mamy praktycznie pewność, że nie doprowadzimy do niedoborów. Pamiętajmy jednak, że taka eliminacja powinna dotyczyć również przetworów produkowanych z soi, takich jak chociażby tofu oraz sos sojowy.
Czym są alergie krzyżowe?
Alergie krzyżowe, to reakcje alergiczne zachodzące w naszym organizmie w momencie, gdy, jeden z alergenów rozpozna odpowiednie przeciwciało i się z nim połączy. Jest to o tyle ciekawe, że ów przeciwciało mogło zostać wytworzone wcześniej w odpowiedzi na inny alergen. Jednak budowa ich obu jest na tyle podobna, że zostają zaklasyfikowane przez organizm jako te same alergeny. Dlatego też, różne substancje, nawet te z pozoru skrajnie różne, mogą prowadzić do występowania alergii krzyżowych. Z taką sytuacją mamy do czynienia chociażby w przypadku pyłków brzozy oraz jabłka, pyłków traw i pomarańczy, a u osób uczulonych na lateks, może dojść do niemal takiej samej reakcji alergicznej po spożyciu chociażby banana. Występowanie jednej alergii, nie musi prowadzić od razu do reakcji krzyżowych, lecz prawdopodobieństwo takowych jest wtedy bardzo wysokie. Dlatego też, warto zapoznać się z tabelami takowych reakcji, aby móc chociażby wykonać testy, czy dana reakcja krzyżowa u nas zachodzi.
Podsumowanie
Warto pamiętać, że alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa to nie to samo. Co prawda objawy mogą wydawać się na pierwszy rzut oka podobne, jednak mechanizmy ich powstawania są skrajnie różne. Dodatkowo warto wiedzieć, że alergia pokarmowa nie musi od razu oznaczać niedoborów substancji odżywczych. W takich przypadkach, warto szukać zamienników – posiadających podobny skład i tym samym zapewniających odpowiednią podaż konkretnych maro, jak i mikroskładników pokarmowych. Jest to bardzo ważne, dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Bibliografia
- Food allergy in childhood. Allen K. J., Hill D., Heine R. Medical journal of Australia 2006; 185.7: 394.
- Food processing and allergenicity. Verhoeckx, Kitty, i wsp. Food and Chemical Toxicology (2015).
- Alergiczne reakcje krzyżowe aspekty kliniczne i diagnostyczne. Cudowska B., Kaczmarski M. Alergia 2 (2003): 41Ŧ45.
- Immunologia, pod red. Marka Jakóbisiaka, wyd. III – zmienione, Warszawa 2000
- M. Nittner-Marszalska, Późna faza reakcji alergicznej typu natychmiastowego (LAR) – dlaczego jest warta poznania?, Alergia 2008, nr 4, s. 12–14.
