Kontrowersyjny olej palmowy – używać czy lepiej nie?

Olej palmowy znajdziemy w wielu popularnych produktach spożywczych. Jest w paluszkach, ciastkach, margarynach, różnego rodzaju słodyczach i słonych przekąskach, a przede wszystkim w bardzo popularnych kremach orzechowo-czekoladowych do smarowania kanapek. Znajdziemy go w gotowych daniach, produktach typu instant, a nawet w kosmetykach. Czasem występuje po prostu pod nazwą „olej roślinny” i producenci bardzo ochoczo z niego korzystają. Dlaczego? Powód jest prosty – jest to olej najtańszy, łatwo go przechowywać, nie psuje się w wysokich temperaturach i jest łatwy w obróbce. Polska jest spośród członków Unii Europejskiej jednym z największych importerów oleju palmowego. Jeśli więc chcemy zrobić zakupy, unikając tego tłuszczu, może okazać się to trudne. A dlaczego mielibyśmy chcieć go unikać? Na temat oleju palmowego pojawiło się dużo negatywnych opinii, które dotyczą przede wszystkim sposobu jego pozyskiwania. Sprawdźmy więc, jakie są fakty.

Fakty świadczące przeciwko używaniu utwardzanego oleju palmowego

Do najważniejszych faktów świadczących o szkodliwości oleju palmowego świadczy niezaprzeczalnie:

• dewastacja środowiska naturalnego – plantacje palmy oleistej, z której pozyskuje się olej palmowy, przyczyniają się do wylesienia między innymi Indonezji i Malezji. Plantacje zakłada się głównie na terenach lasów deszczowych, które uznawane są za jedne z największych ekosystemów na świecie. Kiedy są wycinane pod uprawę palmy oleistej, swoje miejsca zamieszkania tracą orangutany, tygrysy, słonie, ptaki i wiele wiele innych.
• W większości używany do produkcji olej palmowy jest rafinowany, występuje w postaci utwardzanej. Oznacza to, że jest on poddawany procesowi, na skutek którego powstają w nim tłuszcze typu trans – mają one bardzo niekorzystny, wręcz szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka. Ich regularne spożywanie przyczynia się między innymi do powstawania chorób układu sercowo-naczyniowego, jak miażdżyca, zawał serca, niepłodności, otyłości, cukrzycy typu II, a nawet nowotworów. Natomiast nieutwardzany, surowy olej palmowy, który ma ciemną, czerwonawą barwę, okazuje się być cennym źródłem karotenów, retinolu i witamin E i K.
• Nawet używanie pochodzącego z certyfikowanych upraw oleju palmowego nie daje gwarancji, że plantacja nie przyczynia się do degradacji środowiska, a prawa pracowników nie są łamane. Często okazuje się, że różnice między certyfikowaną, a niecertyfikowaną uprawą nie są aż tak znaczące. Organizacją, która przyznaje certyfikaty jest RSPO (ang. Roundtable on Sustainable Palm Oil, czyli Okrągły Stół ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego). Certyfikat ten otrzymało około 20 upraw na świecie.

Używać czy lepiej nie

I tak i nie. Ponieważ olej palmowy po pierwsze jest zazwyczaj używany w postaci utwardzonej, czyli jako tłuszcz trans, a więc niezdrowej dla naszego zdrowia, zdecydowanie lepiej unikać go w tej postaci. Producenci często w składzie opisują go jako „utwardzany tłuszcz roślinny”. Po drugie olej palmowy zazwyczaj znajduje się w żywności mocno przetworzonej, tłustej i nadmiernie słodkiej, a więc w produktach, których tak naprawdę nie potrzebujemy w zdrowej, zbilansowanej diecie. Od czasu do czasu, spożywane sporadycznie raczej nam nie zaszkodzą, ale na co dzień, zdecydowanie lepiej jest ich unikać, wybierając w zamian świeże warzywa i owoce, a także produkty bogate w zdrowe tłuszcze nienasycone, pochodzące na przykład ze świeżych ryb, nasion i oliwy. Jeśli kupujemy produkty zawierające olej palmowy, róbmy to świadomie, wybierając te, które mają w składzie certyfikowany olej palmowy, pochodzący z upraw ekologicznych.